Χρέος τιμῆς, εὐγνωμοσύνης καί ἀγάπης ὑπαγορεύει αὐτό τό κείμενο. Χρέος τιμῆς γιά ἕναν ἀξιόλογο ἄνθρωπο. Χρέος εὐγνωμοσύνης γιά ἕναν ἀφανῆ εὐεργέτη. Χρέος ἀγάπης γιά ἕναν ἐκλεκτό ἀδελφό.
Ἔκλεισε ἤδη χρόνος ἀπό τότε πού ἔφυγε ἀπό ἀνάμεσά μας (13-12-2003), ἀλλά δέν ἀπομακρύνθηκε ἡ μνήμη του ἀπό τήν καρδιά μας· πῶς θά ἦταν, ἄλλωστε, δυνατό; Οἱ δεσμοί πού ἐν Χριστῷ συνάπτονται δέν ξεθωριάζουν μέ τό χρόνο, δέν χαλαρώνουν μέ τήν ἀπουσία. Πόσο μᾶλλον στή συγκεκριμένη περίπτωση, ὅπου ἡ ἀπουσία τοῦ Βασίλη Γιαζιτζῆ ταυτίζεται μέ τήν παρουσία του στήν οὐράνια πατρίδα, στή χώρα τοῦ φωτός, πρός τήν ὁποία εἶναι στραμμένο τό βλέμμα καί ἡ ἀπαντοχή ὅλων τῶν πιστῶν.
Ὁ Βασίλειος ἔζησε ὅλα τά χρόνια του πολύ κοντά στήν Ἀδελφότητα τῆς «Ἀπολυτρώσεως». Τό σπίτι του, ἀπέναντι ἀπό τήν αἴθουσα, μόλις τό χωρίζουν ἀπ’ αὐτήν τά 3-4 μέτρα τῆς ὁδοῦ Πέλοπος. Ἀπό τήν αὐλή του ὁ μακαριστός πατέρας του Ἰγνάτιος παρακολουθοῦσε καί ἐξυπηρετοῦσε τήν κίνηση τῆς αἴθουσας· καί ἡ μακαρία μητέρα του, ἡ εὐλαβέστατη Δήμητρα, μποροῦσε νά ἐλέγχει τίς κινήσεις τοῦ μικροῦ Βασίλη καί τῶν ἀδελφῶν του, πού ἐκεῖ γύρω ἀπό τήν τότε «Ἀποστολική Διακονία», τή μετέπειτα «Ἀπολύτρωση», σκάρωναν τά παιχνίδια τους στόν ἐλεύθερο χρόνο τους.
Οἱ πρόσφυγες γονεῖς του (ἀπό τή Μυτιλήνη καταγόταν ὁ πατέρας, ἀπό τή Σμύρνη ἡ μητέρα) ἀπέκτησαν τόν Βασιλάκη ἕνα χρόνο πρίν μποῦν τά θεμέλια γιά τήν αἴθουσα τῆς «Ἀπολυτρώσεως», τό 1927. Μέ ὑπευθυνότητα μετάγγισαν στήν καρδιά του τήν ἄδολη πίστη στόν Θεό καί τήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ εὐλογημένη σπορά, πού θά χρωματίσει καί θά πλουτίσει ὅλη τή ζωή του. Εἶναι τά πρῶτα ἅγια σπέρματα, πού θά καλλιεργηθοῦν μέσα στήν ἱερή διακονία τῆς Ἀδελφότητος, τήν ὁποία ὁ Βασίλειος ἀγάπησε εἰλικρινά καί βαθιά ἀπό μικρό παιδί. Ἦταν ἔφηβος τό 1936, ὅταν ἐντάχθηκε στά μέλη τῆς Ἀδελφότητος καί παρέμεινε μέλος μέχρι τήν τελευταία ἡμέρα τῆς ζωῆς του, ἐνῶ πολλές φορές ἐξελέγη μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου καί ποικιλοτρόπως συμπαραστάθηκε στό ἔργο.
Ἔξυπνος καί ἐπιμελής εἶχε τή δυνατότητα νά κάνει ἀνώτερες σπουδές, οἱ ἀνάγκες ὅμως τόν ἔστρεψαν στή δουλειά. Μόλις πῆρε τό ἀπολυτήριο τοῦ τότε Γυμνασίου, ἐπιδόθηκε στό ἐμπόριο. Μέ τήν ἄοκνη ἐργατικότητά του, μέ τήν εὐγενική καί φιλότιμη συμπεριφορά του, μέ τή συνεργασία καί συμπαράσταση τῶν ἀδελφῶν του Δημητρίου καί Χρυσούλας, μέ τίς εὐχές τῶν πολλῶν πού εὐεργετοῦσε καί, βεβαίως, μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, προόδευσε πολύ. Ξεκίνησε ὡς πλανόδιος ἔμπορος, ἀλλά γρήγορα ἀπέκτησε μεγάλο κατάστημα ὑαλικῶν σέ κεντρικό δρόμο τῆς Θεσσαλονίκης καί ἀναδείχθηκε ἐπιτυχημένος ἔμπορος.
Ἐπιτυχημένος ὑπῆρξε καί ὡς σύζυγος καί οἰκογενειάρχης. Μαζί μέ τή σεμνή καί ἐνάρετη σύζυγό του Ἀναστασία ἀνάστησαν τίς τέσσερις θυγατέρες πού τούς χάρισε ὁ Θεός καί ἀξιώθηκαν νά χαροῦν γαμπρούς κι ἐγγόνια.
Παρ’ ὅλη τή σκληρή καί πολύωρη δουλειά, παρά τίς οἰκογενειακές φροντίδες καί θλίψεις, διέθετε ἀφειδώλευτα χρόνο καί κόπο, ἀγάπη καί θυσία, πόθο καί ὅραμα καί ὅ,τι χρειαζόταν, γιά νά συντρέξει στίς ἀνάγκες τῆς «Ἀπολυτρώσεως»: Στήν ἀνοικοδόμηση τοῦ οἰκοτροφείου, στίς ἀπαιτούμενες ἐπισκευές, βρισκόταν πάντα κοντά στόν ἀείμνηστο Σεραφείμ Σεραφειμίδη, σύμβουλος καί συνεργός πολύτιμος. Γιά τό περιοδικό, γιά τίς φιλανθρωπικές καί κοινωνικές δραστηριότητες καί γιά ὅλα τά θέματα πού ἀνέκυπταν θετική καί ὑπολογίσιμη ἦταν πάντοτε ἡ συνεισφορά του. Καί πάντοτε ἀμείωτος ὁ ζῆλος του γιά τή μελέτη τοῦ θείου λόγου, γιά τό κήρυγμα τῆς Τρίτης καί τῆς Κυριακῆς.
Ἄνθρωπος σκληραγωγημένος καί «ψημένος» στή δουλειά, διατηροῦσε τόση τρυφερότητα καί εὐγένεια ψυχῆς, ὥστε νά πάσχει γιά τό παραστράτημα τῆς κοινωνίας καί νά συμπάσχει μέ τόν κάθε πονεμένο. Μέ ἀγάπη, μέ ὑπομονή καί δάκρυα συμβούλευε καί μέ ἁπλοχεριά ἐλεοῦσε. Πόσοι φτωχοί κι ἀνήμποροι δέχθηκαν τήν εὐεργετική βοήθειά του! Ἦταν ἀπό τούς τακτικούς καί ἁδρούς χορηγούς γιά τό φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἀδελφότητος. Ἀναγκαζόταν ἔτσι νά γνωστοποιεῖ τίς καλοσύνες του. Ἀλλά καί σέ πόσα ἄλλα περιστατικά συμπαραστάθηκε μυστικά, χωρίς νά γνωρίζουν οἱ ἄλλοι! Ἡ φιλοξενία του μνημειώδης. Πόσες φορές δέν βρῆκαν κατάλυμα στό σπίτι του οἱ φοιτητές πού διέμεναν στό οἰκοτροφεῖο τῆς «Ἀπολυτρώσεως», ἀλλά καί πόσοι ἄλλοι δέν φιλοξενήθηκαν ἐκεῖ! Ἐπί χρόνια διέθετε ἕνα διαμέρισμα γιά κατοικία ἱεραποστολικῶν προσώπων. Εὐγνώμονα θυμᾶμαι ὅτι ἐπί ἔτη κι ἐγώ μέ τή συνοδία μου ἔχω φιλοξενηθεῖ ἐκεῖ.
Ἐργατικός, εὐλαβής, ἱεραποστολικός, φιλάνθρωπος, φιλακόλουθος καί ἐραστής τοῦ θείου λόγου ὑπῆρξε ὁ Βασίλειος. Ὁ χρόνος τῆς ζωῆς του μοιράστηκε ἀνάμεσα στό σπίτι, στό μαγαζί, στήν «Ἀπολύτρωση» καί στό ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ἡ μυστική σχέση του μέ τόν παντοδύναμο καί πανάγαθο Κύριο τοῦ μετάγγιζε δύναμη καί ἔτρεφε τήν ἀγαθότητά του, πού ἀκτινοβολοῦσε στό περιβάλλον. Μά ὁ Κύριος θέλησε νά αὐξήσει καί νά προβάλει περίτρανα αὐτή τή λαμπρότητα μέ τό μαρτυρικό τέλος πού ἐπιφύλαξε στόν δοῦλο του. Κι ἐκεῖνος, ὡς δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἐκλεκτός, ὑπέμεινε μέ πίστη καί καρτερία τήν πολυετῆ ἀσθένεια, ὑποτασσόμενος στό θέλημα τοῦ Κυρίου. Μέσα στόν πόνο ἐξαγνίσθηκε περισσότερο ἡ χρυσή του καρδιά κι ἔλαμψε ἡ γλυκύτητα τῆς ψυχῆς του, ἡ εὐγένεια καί ἡ ὑπομονή του. Μέ τήν ἀμέριστη συμπαράσταση τῶν δικῶν του καί μάλιστα τῆς ἡρωικῆς συζύγου του ἡ ὁποία ὡς ἄγγελος Κυρίου στάθηκε δίπλα του, ὑπέμεινε μέχρι τέλους. Ἔφυγε εἰρηνικός εὐχαριστώντας καί δοξάζοντας τόν Θεό. Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη του!

Στέργιος Ν. Σάκκος

(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Μάρτ. 2005, σσ. 90-91)

Συμπληρώνονται ἤδη τρεῖς μῆνες ἀπό τήν εἰς Κύριον ἐκδημία τοῦ Σεραφείμ Σεραφειμίδη, ἐκλεκτοῦ ἐν Χριστῶ ἀδελφοῦ καί πολύτιμου συνεργάτη τῆς Ἀδελφότητός μας.
Δεκάχρονο παιδί τό 1922 ὁ Σεραφείμ βρέθηκε στή Θεσσαλονίκη ξερριζωμένος μαζί μέ τήν οἰκογένειά του ἀπό τίς ἀλησμόνητες πατρίδες, ἀπό τά μέρη τῆς Καισάρειας. Κρατώντας ἀναμμένη στήν ψυχή του τήν κανδήλα τῆς πίστεως, μέ τήν εὐσέβεια πού στάλαξαν μέσα του οἱ πρόσφυγες γονεῖς του, δούλεψε σκληρά καί ἀναδείχθηκε ἔντιμος καί ἐπιτυχημένος ἐπαγγελματίας. Συνδέθηκε ἀπό τή νεότητά του μέ τήν τότε «Ἀποστολική Διακονία» καί ἔπειτα «Ἀπολύτρωση». Ἀνῆκε στήν πρώτη νεολαία τῆς Ἀδελφότητος. Καί εἶναι ἐνδεικτικό τοῦ στενοῦ συνδέσμου του μέ τό ἔργο τό γεγονός ὅτι τό μυστήριο τοῦ γάμου του στά δύσκολα ἐκεῖνα χρόνια, τό 1948, τό τέλεσε ὁ ἀείμνηστος π. Τιμόθεος στήν αἴθουσα τῆς Ἀδελφότητος. Τόν εὐλόγησε ὁ Θεός καί ἔγινε ἕνας ἐπιτυχημένος καί εὐτυχισμένος οἰκογενειάρχης. Ἀλλά παράλληλα μέ τήν οἰκογένειά του ὁ Σεραφείμ δέν ἔπαυσε ποτέ νά ἐνδιαφέρεται καί νά φροντίζει γιά τή μεγάλη οἰκογένεια τῆς Ἐκκλησίας. Καί τό ἐξέφραζε αὐτό διαθέτοντας ἀφειδώλευτα τό πλούσιο περιεχόμενο τῆς καρδιᾶς καί τοῦ βαλαντίου του στίς χριστιανικές, φιλανθρωπικές καί ἱεραποστολικές προσπάθειες πού δροῦν στήν πόλη μας. Ὁλόψυχη καί εὐεργετική ἦταν ἡ μακροχρόνια συμπαράστασή του στό ἔργο τοῦ συλλόγου τῆς Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς.
Ἦταν ὁ νοικοκύρης τῆς Ἀπολυτρώσεως. Μέ ἐπιμέλεια καί στοργή φρόντιζε γιά τό καθετί καί εἶχε νά συνεισφέρει πολύτιμη συνεισφορά σέ κάθε τομέα. Στόν διοικητικό· χρόνια διατέλεσε μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου. Στόν οἰκοδομικό· ἦταν ὁ πρῶτος ἐργάτης καί ἐργοδότης καί χορηγός γιά τήν ἀνέγερση καί λειτουργία τοῦ φοιτητικοῦ οἰκοτροφείου τῆς Ἀπολυτρώσεως. Στόν φιλανθρωπικό· πλούσια πάντα ἡ συνδρομή του σέ ὅποια ἀνάγκη. Στόν ἱεραποστολικό· μέ ζῆλο καί μεράκι συμμετεῖχε στίς ἐξορμήσεις στά χωριά καί ἔτρεχε νά μαζέψει τόν κόσμο, γιά νά ἀκούσει τό κήρυγμα. Στίς ἐκδηλώσεις στήν αἴθουσα· πάντα πρῶτος καί πάντα μέ τήν ἔγνοια κάποιον νά εἰδοποιήσει, σέ κάποιον νά μιλήσει γιά τό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Στό περιοδικό· παντοῦ καί πάντοτε μέ τό μπλόκ στήν τσέπη ἀγωνιζόταν γιά τήν ἀνανέωση τῶν συνδρομητῶν, γιά τήν ἐγγραφή νέων. Καί μέ συγκινητικό ἐνδιαφέρον κάθε φορά μᾶς ἔφερνε φέιγ βολάν, ἀφίσες ἤ ὁποιοδήποτε ἔντυπο τοῦ φαινόταν ἐνδιαφέρον γιά νά σχολιασθεῖ.
Γιά ὅλα νοιαζόταν καί σέ ὅλα προλάβαινε ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ἐφαρμόζοντας μέ ἀκρίβεια τό παράγγελμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου· «τῷ πνεύματι ζέοντες τῷ Κυρίῳ δουλεύοντες» (Ρω 12,11). Ἦταν ἕνας ζηλωτής εὐσεβείας, ἄνθρωπος μέ θεϊκό ζῆλο. Μέ ἐπιμέλεια καί ἱερότητα φρόντιζε τήν πνευματική του ζωή, τόν προσωπικό του καταρτισμό καί τήν ἀνανέωση μέσα στή θεία λατρεία. Μέ συνέπεια βίωνε αὐτά πού ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἡ χάρη τῶν ἱερῶν μυστηρίων τοῦ προσπόριζαν. Τά ἔκανε πράξη δουλεύοντας στό ἔργο τοῦ Θεοῦ μέ ἀφοσίωση καί μέ ὅλες του τίς δυνάμεις, ἀπό τή νεότητα μέχρι τά βαθιά γηρατειά του.
Ὑπηρέτησε μέ ἀγάπη, μέ προθυμία καί ζῆλο, σάν ἕνας ἄγγελος, σεραφείμ τοῦ Θεοῦ. Καί δέχθηκε ἄφθονη τή χάρη καί τίς δωρεές τοῦ Κυρίου του σέ αὐτή τή ζωή. Ἀπήλαυσε πλούσια τήν ἀγάπη, τήν ἐκτίμηση καί τό σεβασμό τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν. Πόση χαρά ἔνιωθε μέχρι τά τελευταῖα, ὅταν ἀνήμπορος καί ἀμίλητος ἀλλά ἱλαρός καί γλυκύς στό κρεβάτι τοῦ πόνου του μᾶς δεχόταν! Ἔψαλλε καί προσευχόταν μαζί μας σάν τόν παλιό καλό καιρό! Ἀπήλαυσε ἀκόμη τή στοργική φροντίδα τῆς ἀφοσιωμένης συζύγου του Σωτηρίας, πού ὡς ἄλλο χερουβείμ τόν κρατοῦσε στοργικά στήν ἀγκαλιά της τόν καιρό τῆς ἀσθένειάς του, μέ τή βοήθεια τῶν εὐλογημένων θυγατέρων τους. Πιστεύω ὅτι καί μετά τήν ἀποδημία του ἀπό τή γῆ αὐτή, ἀπολαμβάνει τούς καρπούς τῆς ἀγάπης καί τοῦ ζήλου του γιά τόν Θεό. Τόν ἐκλεκτό δοῦλο τοῦ Θεοῦ Σεραφείμ, πού μέ τόσο ζῆλο ὑπηρέτησε τό ἔργο τοῦ Κυρίου, τόν συντροφεύουν τώρα τά σεραφείμ καί οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ, μέσα στήν αἰώνια βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη του!

Στέργιος Ν. Σάκκος

(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Μάιος 2004, σσ. 111-112)

Μέσα στή μυρωμένη ἀτμόσφαιρα τοῦ χαρμόσυνου Πεντηκοσταρίου, τό Σάββατο 17 Μαΐου 2003, προπέμψαμε στήν τελευταία του κατοικία τό νεκρό σῶμα τοῦ ἀειμνήστου ἀδελφοῦ, σεβαστοῦ καί πολυτίμου συνεργοῦ τῆς Ἀδελφότητός μας Γεωργίου Πλιάκη. Τά μάτια μας ἦταν δακρυσμένα, οἱ καρδιές συγκινημένες ἀλλά καί εἰρηνικές, γεμάτες ἐλπίδα: Τήν προηγούμενη μέρα ἡ θριαμβεύουσα Ἐκκλησία εἶχε τελέσει τά εἰσόδια τῆς εὐσεβοῦς ψυχῆς τοῦ Γεωργίου στόν οὐρανό. Κατά τήν ἐξόδιο Ἀκολουθία πού ἐψάλη στόν ἱερό ναό τῆς θείας Ἀναλήψεως, στήν ἐνορία του τήν ὁποία ἀγάπησε καί διακόνησε μέ ὅλες του τίς δυνάμεις, δοξολογία ἀνέβαινε στά χείλη ὅλων μας: Ὁ ἀδελφός μας ἔφευγε πλήρης ἡμερῶν ἀλλά καί πλήρης ἔργων ἀγαθῶν. Καί πόσο μᾶς γλύκαινε τόν πόνο τοῦ ἀποχωρισμοῦ ὁ μακαρισμός τῆς Ἀποκαλύψεως· «μακάριοι οἱ νεκροί οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες ἀπ᾿ ἄρτι. Ναί, λέγει τό Πνεῦμα, ἵνα ἀναπαύσωνται ἐκ τῶν κόπων αὐτῶν· τά δέ ἔργα αὐτῶν ἀκολουθεῖ μετ᾿ αὐτῶν» (14,13)! «Ἀπ᾿ ἄρτι», ἀπό τήν ὥρα πού ὁ ζωοδότης Κύριος «ἀνέστη ἐκ νεκρῶν θανάτῳ θάνατον πατήσας», δέν εἶναι πλέον φοβερός ὁ θάνατος. Εἶναι μακάριοι, εὐτυχισμένοι καί καλότυχοι οἱ νεκροί, ὄχι ὅμως ὅλοι, ἀλλά «οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες». Σ᾿ αὐτούς, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, συγκαταλέγεται ὁ ἀδελφός Γεώργιος.
Ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ. Ὁ ἱερέας τῆς ἐνορίας του, ὁ π. Χριστοφόρος Χατζηγιάννης, τοῦ μετέδωσε γιά τελευταία φορά τά ἄχραντα μυστήρια τό ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς. Κι ἔπειτα τοῦ ἔκλεισε τά μάτια ὁ ἴδιος κι ἀντί γιά τήν εὐχή τῆς θείας Εὐχαριστίας τοῦ διάβασε τό Τρισάγιο... Ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ, ἀφοῦ ἔλαβε τή θεία Μετάληψη ὡς «ἐφόδιον ζωῆς αἰωνίου». Ἀλλά προηγουμένως ἔζησε ἐν Κυρίῳ. Ἦταν συγκινητική ἡ μαρτυρία τοῦ πνευματικοῦ του, π. Ἀθανασίου Μπελαντώνα, γιά τή σοβαρότητα καί ὑπευθυνότητα μέ τήν ὁποία ὁ Γεώργιος κατεργαζόταν τή σωτηρία του ὡς ἕνας ἐνσυνείδητος χριστιανός. Ἀλλά καί ὅλοι ὅσοι τόν γνωρίσαμε, ἔτσι τόν ἐκτιμήσαμε.
Ἤμουν ἀκόμη μαθητής Γυμνασίου, ὅταν γνώρισα στήν Κοζάνη τόν Γεώργιο Πλιάκη. Εὐυπόληπτος ἐπιχειρηματίας, μέ ἄριστες ἐπιδόσεις στίς ἐμπορικές ἐπιχειρήσεις πού κατηύθυνε μαζί μέ τούς ἄλλους τρεῖς ἀδελφούς του, ἦταν ἕνας ἀπό τούς ἐκλεκτούς καί ἀφοσιωμένους συνεργάτες τοῦ τότε ἱεροκήρυκα κατηχητῆ μου π. Αὐγουστίνου Καντιώτη. Πλούσια πάντοτε ἡ εἰσφορά του στά ἔργα ἀγάπης καί ἱεραποστολῆς, πού διοργάνωνε ὁ γέροντας στήν πόλη τῆς Κοζάνης, στήν Ἀθήνα κατόπιν, καί ἀργότερα στήν Ἱερά Μητρόπολη Φλωρίνης, στή Θεσσαλονίκη, ὅπου εἶχε ἐγκατασταθεῖ ὁ Γεώργιος, κι ὅπου ἀλλοῦ.
Ὁ Θεός εὐλόγησε τήν ἐργατικότητά του κι ἀπέκτησε ἀξιόλογη περιουσία. Ἀλλά δέν ξεγελοῦσαν τόν Γεώργιο τά ἀγαθά αὐτῆς τῆς γῆς. Εἶχε κατανοήσει πολύ καλά τή διαπίστωση τοῦ Παροιμιαστοῦ· «κρεῖσσον αὐτήν (σοφίαν καί φρόνησιν) ἐμπορεύεσθαι ἤ χρυσίου καί ἀργυρίου θησαυρούς» (Πρμ 3,14). Ἔτσι, σάν τόν ἔξυπνο ἔμπορο τῆς παραβολῆς, πού τά πουλᾶ ὅλα γιά νά ἀποκτήσει τόν πολύτιμο μαργαρίτη, ἐγκατέλειψε τό ἐμπόριο γιά νά ἀφοσιωθεῖ ἀπερίσπαστος στήν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς του καί στά ἔργα τῆς ἀγάπης. Σ᾿ αὐτά ἐπιδόθηκε ὁλοκληρωτικά καί σ᾿ αὐτά διέθετε ὅλο τό χρόνο του ὡς συνταξιοῦχος κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες.
Μαζί μέ τήν ὁμόψυχη ὁμόζυγό του κ. Ἀναστασία ἦταν μονίμως ἐπιστρατευμένοι στά ἔργα τῆς ἀγάπης. Μήν ἔχοντας δικά τους παιδιά, φρόντιζαν γιά ὅλα τοῦ Θεοῦ τά παιδιά καί βοηθοῦσαν μέ σύνεση καί φρόνηση ὅπου ὑπῆρχε ἀνάγκη. Ἐπί δεκαετίες ὁ Γεώργιος δούλεψε μέ ἀφοσίωση στά διάφορα ἔργα τῆς «Ἀπολυτρώσεως». Μέ ἰδιαίτερη στοργή συμπαραστεκόταν στίς ἀνάγκες τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος «Χριστιανική Ἐλπίς», τῆς ὁποίας ἡ κ. Ἀναστασία ὑπῆρξε ἡ πρώτη πρόεδρος. Τό σπίτι τους ἀνοιχτό πάντοτε, γιά νά φιλοξενεῖ καί νά περιθάλπει κάθε ἐργάτη τοῦ εὐαγγελίου.
Τί χαρές ἔκανε, ὅταν ἡ «Ἀπολύτρωσις» ἀπέκτησε τό δικό της βιβλιοπωλεῖο, γιά τήν ἀγορά τοῦ ὁποίου τά μέγιστα συνέβαλε ὁ ἴδιος! Καί πόσο εὐφραινόταν ἡ θεοφιλής ψυχή του, ὅταν ἔβλεπε νά τρέχει καί νά δοξάζεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, προφορικός καί γραπτός! Καρδιά ἁπλή, εἰλικρινής μέχρις ἀποτομίας, ἀλλά ἀπονήρευτη, φιλόθεη καί φιλάνθρωπη. Μυαλό τετράγωνο, ἀνοιχτό, ἱκανό νά συλλαμβάνει τίς ἀνάγκες, νά βρίσκει λύση στά προβλήματα, νά συμβουλεύει καί νά εἰσηγεῖται θετικά. Μέ ἐνδιαφέρον παρακολουθοῦσε κάθε ἐκδήλωση καί γιά ὅλα εἶχε γνώμη. Μοῦ ζητοῦσε πάντοτε νά τόν ἐνημερώνω γιά τή διακονία μου στίς ἄλλες πόλεις καί προσευχόταν γιά ὅλους καί γιά ὅλα. Θυμᾶμαι τήν τελευταία μας ἐπικοινωνία. Καθηλωμένος στό κρεβάτι, μέ δέχθηκε μέ χαρά. Μιλήσαμε γιά πολλά. Τοῦ ζήτησα συγγνώμη γιά ὅ,τι τόν ἔχω λυπήσει καί τοῦ φίλησα τό χέρι. Τό ἴδιο ἔκανε κι ἐκεῖνος. Μέ ξεπροβόδισε μέ εὐχές γιά τήν ἐπιτυχία τοῦ κηρύγματος. Ἐπιστρέφοντας ἀπό ἐκείνη τή διακονία μου πληροφορήθηκα τήν κοίμησή του...
«Τίποτε δέν ἀποτελεῖ τόσο σπουδαῖο γνώρισμα τοῦ πιστοῦ πού ἀγαπᾶ τόν Χριστό, ὅσο τό νά φροντίζει γιά τούς ἀδελφούς του καί νά καταβάλλει κάθε προσπάθεια γιά τή σωτηρία τους», γράφει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος. Καί ὁ Γεώργιος στή μακροχρόνια ζωή του, πού συμπλήρωνε τήν ἔνατη δεκαετία, παρουσίαζε ἐμφανές αὐτό τό γνώρισμα. Δέν πρόσφερε ἁπλῶς βοήθεια στά ἔργα τοῦ Θεοῦ. Διέθετε σ᾿ αὐτά ὅλον τόν ἑαυτό του· τίς γνωριμίες, τίς ἱκανότητες, τή σκέψη, τήν ἔγνοια, τό μεράκι του.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει: «Ἄν ἁπλώσεις τά χέρια σου στά χέρια τῶν φτωχῶν, τότε ἄγγιξες τήν ἴδια τήν κορυφή τοῦ οὐρανοῦ». Εἶχε νιώσει τή γλυκύτητα αὐτοῦ τοῦ ἀγγίγματος ὁ ἀδελφός Γεώργιος κι ἔσπευδε νά μπεῖ ὅλος στόν οὐρανό. Μ᾿ αὐτό τό ὅραμα ζοῦσε. Γι᾿ αὐτό μέ ὑπομονή καί καρτερία σήκωσε τά τελευταῖα χρόνια καί τόν πειρασμό τῆς ἀσθένειας. Ὄχι μόνο δέν παραπονέθηκε ποτέ, ἀλλά εὐχαριστοῦσε τόν Θεό, διότι ἔνιωθε πώς ἔτσι τόν προετοιμάζει. Πράγματι, ἕτοιμος, ἕνας ὥριμος καρπός τῆς χάριτος, ἔφυγε γιά τήν αἰωνιότητα, «τά δέ ἔργα αὐτοῦ ἀκολουθεῖ μετ᾿ αὐτοῦ». Αἰωνία ἡ μνήμη του!

Στέργιος Ν. Σάκκος

(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Ἰούλ.-Αὔγ. 2003, σσ. 158-159)

 Μία σεμνή καί ταπεινή μορφή, πού χρόνια ἔζησε ἀνάμεσά μας, βρίσκεται ἤδη ἐδῶ καί τρεῖς μῆνες στή χώρα τῶν ζώντων, στόν παράδεισο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Γεώργιος Δημητριάδης, ὁ γνωστός καί ἰδιαίτερα ἀγαπητός στούς ἀκροατές τῶν κηρυγμάτων τῆς Ἀπολυτρώσεως κύρ Γιῶργος, δέν εἶχε τίποτε τό ἐντυπωσιακό κατά κόσμον, οὔτε τίτλους σπουδῶν οὔτε πλούτη οὔτε δόξα. Κι ὅμως κρατοῦσε στήν καρδιά του τόν «πολύτιμο μαργαρίτη» κι Αὐτός τοῦ χάριζε τή σοφία τοῦ Θεοῦ καί τόν ἔκανε ἐκλεκτό γιά  τήν πραγματικότητα τοῦ οὐρανοῦ.
Μέσα στά λιγοστά ὑπάρχοντά της ἡ προσφυγική οἰκογένειά του μετέφερε ἀπό τόν Πύργο τῆς ἀνατολικῆς Ρωμυλίας, τήν ὀρθόδοξη πίστη. Μ᾿ αὐτή τήν πίστη μεγάλωσε ὁ μικρός Γεώργιος καί ἔκανε τή δική του οἰκογένεια, μέ τήν ἐκλεκτή σύζυγό του Καλλιόπη. Μέ τήν πίστη μεγάλωσαν καί ἀνέδειξαν τούς τρεῖς γιούς πού τούς χάρισε ὁ Θεός καί πού σήμερα εἶναι τίμιοι οἰκογενειάρχες καί ἐπιτυχημένα μέλη τῆς κοινωνίας. Ἀλλά δέν περιόρισε ὁ Γεώργιος τά ἐνδιαφέροντά του μόνο στήν ἥσυχη καί προκομμένη οἰκογενειακή ζωή. Ἀκροατής τῶν χριστιανικῶν κηρυγμάτων καί μέλος τῶν κύκλων μελέτης ἁγίας Γραφῆς, ἀγάπησε τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί θέλησε κάτι νά προσφέρει γιά τή διάδοσή του. Καί πρόσφερε τό πιό ἀκριβό, τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του, στήν ὑπηρεσία τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου. Μετά τή συνταξιοδότησή του ἀνέλαβε χρέη κλητήρα στήν Ἀδελφότητα. Ἀνταποκρίθηκε δέ μέ τόσο ἐνδιαφέρον καί σοβαρότητα, μέ τέτοια ὑπευθυνότητα καί συνέπεια, ὥστε ἀναδείχθηκε μεγάλος μέσα στά μικρά καί καθημερινά.
Κάθε μέρα, καλοκαίρι καί χειμώνα, μέ καῦμα καί μέ κρύο, κατέφθανε ἀπό τήν ἀνατολική Θεσσαλονίκη, ὅπου ἦταν τό σπίτι του, στό γραφεῖο τῆς Ἀδελφότητος, πού ἔγινε τό δεύτερο σπίτι του. Σκυμμένος στά χαρτιά του ἐνημέρωνε τά βιβλία, ἀπαντοῦσε στά τηλεφωνήματα, τακτοποιοῦσε τίς ἐκκρεμότητες, ἔσπευδε ἀγόγγυστα καί ὑπομονετικά σέ κάθε ἀνάγκη πού παρουσιαζόταν: νά φροντίσει γιά τήν ἀνανέωση τῶν συνδρομῶν, γιά τή διεκπεραίωση τοῦ περιοδικοῦ, γιά τή μεταφορά τῶν δεμάτων στό ταχυδρομεῖο, γιά τήν τακτοποίηση τῆς αἴθουσας. Ν᾿ ἀνάψει τίς θερμάστρες ἤ νά θέσει σέ λειτουργία τούς ἀνεμιστῆρες, νά εἶναι ὅλα ἐντάξει γιά τό κήρυγμα. Ἄν εἶχε τή δυνατότητα, θά στόλιζε τό χῶρο, γιά νά κάνει εὐχάριστη τήν ἀτμόσφαιρα γιά τούς ἀδελφούς πού θά ἔρχονταν στή σύναξη. Σ᾿ ὅλα μ᾿ ἐπιμέλεια, μέ ταπεινοσύνη, μέ προθυμία καί ὑπομονή. Σ᾿ ὅλους προσηνής καί ἐξυπηρετικός, σ᾿ ὅλους ἀγαπητός καί προσφιλής.
Μᾶς ἔλειψε καί τοῦ λείψαμε, ὅταν ἀναγκάσθηκε νά διακόψει τήν ὑπηρεσία στήν Ἀδελφότητα. Τί χαρές ἔκανε, ὅταν τύχαινε κάποιες φορές νά συναντηθοῦμε! Μέ πόση συγκίνηση καί καμάρι παρακολούθησε τή θεμελίωση κι ἔπειτα τή σταδιακή ἀνέγερση τοῦ Δημητρουλείου πνευματικοῦ κέντρου, τά ἄλλα ἔργα τῆς Ἀδελφότητος!
Μᾶς λείπει, ἀλλά δέν τοῦ λείπουμε μετά τήν ἐκδημία του ἀπό τόν κόσμο αὐτό. Πιστεύουμε ὅτι μᾶς μετέφερε μαζί μέ τήν ἁπλή ψυχή του μπροστά στό θρόνο τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο εὐαρέστησε μέ τήν ταπεινή καί ἀφανῆ προσφορά του. Ἄς μνημονεύσει ὁ Πανάγαθος τό ἔργο τῆς πίστεως, τόν κόπο τῆς ἀγάπης καί τήν ὑπομονή τῆς ἐλπίδος τοῦ ἐκλεκτοῦ δούλου του Γεωργίου κι ἄς τόν ἀναπαύει στή βασιλεία του!

Στέργιος Ν. Σάκκος

(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Νοέμβρ. 2002, σ. 227)

 Παραμονές τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (10 Αὐγούστου 2001), ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ὁ Γεώργιος Ἀσημῆς, ἐκλεκτός δοῦλος τοῦ Θεοῦ καί ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός τῆς «Ἀπολυτρώσεως». Μέ τή χαρακτηριστική του ἱλαρότητα, μέ τήν ὑπομονή τοῦ 

πιστοῦ καί μέ ἐμπιστοσύνη στόν Κύριο, τόν ὁποῖο μέ θέρμη ἀγάπησε καί μέ συνέπεια ὑπηρέτησε στή μακροχρόνια ζωή του (1909 - 2001), παρέδωσε τό πνεῦμα του ἐπισφραγίζοντας μέ τά «χριστιανά τέλη» τή χριστιανική βιωτή του.
Μέσα στή στοργική ἀτμόσφαιρα τῆς οἰκογενείας του, μέ τήν ἀγάπη καί περιποίηση τῆς ἀφοσιωμένης συζύγου, τῶν παιδιῶν καί ἐγγονῶν, μέ τό σεβασμό καί τήν ἐκτίμηση τῶν πνευματικῶν ἀδελφῶν ἔκλεισε τά μάτια του στόν μάταιο αὐτό κόσμο. Καί τά ἄνοιξε στήν οὐράνια πραγματικότητα, στή γλυκιά καί ποθητή παρουσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόν ὁποῖο ἐπίμονα παρακαλοῦσε τόν τελευταῖο καιρό: «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με. Ἔρχομαι, Κύριε!».
Τήν πεποίθηση ὅτι ὄντως ὁ Γεώργιος βρίσκεται ἤδη στή βασιλεία τοῦ Κυρίου στηρίζουμε στή διαβεβαίωση τοῦ παναγάθου Δωρεοδότη· «ὁ τόν λόγον μου ἀκούων καί πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωήν αἰώνιον...» (Ἰω 5,24). Ἦταν ἀπό ἐκείνους πού ἄκουσαν, ἀγάπησαν καί πίστεψαν τό λόγο τοῦ Θεοῦ. Δεκαετίες πολλές ἀνελλιπής ἀκροατής τῶν κηρυγμάτων τῆς «Ἀπολυτρώσεως», προσέφερε γι᾿ ἀρκετά χρόνια ποικιλοτρόπως τίς ὑπηρεσίες του ὡς συνεργάτης καί μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου.
Πρόθυμη καί ζωντανή ἡ παρουσία του στίς ἱεραποστολικές ἐξορμήσεις καί στό φιλανθρωπικό ἔργο ἀλλά καί στίς ἑορταστικές ἐκδηλώσεις πού γίνονταν στήν αἴθουσα, καί ὅπου φιλόπονα καί μέ κέφι φιλοτεχνοῦσε τά σκηνικά. Συνετός, σοβαρός καί προσηνής συγχρόνως, ἦταν μία νότα ἁρμονίας καί γλυκύτητας στήν πνευματική μας συντροφιά. Εὐλαβής καί φιλακόλουθος, μέ προσευχή καί τακτική μυστηριακή ζωή, ἔδινε καθημερινά τή μαρτυρία τοῦ γνησίου δούλου τοῦ Θεοῦ.
Ζυμωμένη μέ τόν πόνο, τήν ὀρφάνια καί τή στέρηση ἡ ζωή του, ἀπό τότε πού ἔφθασε πρόσφυγας ἀπό τίς ἀλησμόνητες πατρίδες τῆς Ἀνατολῆς στή Θεσσαλονίκη, ὁ μικρότερος ἀπό τά τέσσερα παιδιά τῆς χήρας μάνας του. Ἀλλά καί φωτισμένη ἀπό τό ἱλαρό φῶς τῆς πίστεως, πού θαρρεῖς ἀντανακλοῦσε στό φωτεινό, ἤρεμο καί μειλίχιο πρόσωπό του. Μέ τήν ἐργατικότητα καί τήν τιμιότητά του δημιουργήθηκε οἰκονομικά κι ἀνάστησε τήν πολυμελῆ οἰκογένειά του. Μέ τήν ἀγάπη καί τή φιλανθρωπία του ἔβαλε πνευματικά θεμέλια κι ἔγινε ρίζα θαλερή γιά τά τέσσερα παιδιά του, καταξιωμένα μέλη τῆς κοινωνίας σήμερα. Ἡ εὐχή καί τό παράδειγμά του κατάθεση καί κληρονομιά πολύτιμη γιά τήν οἰκογένειά του ἀλλά καί γιά ὅλους ἐμᾶς πού τόν γνωρίσαμε, συνεργασθήκαμε μαζί του, διδαχθήκαμε κι ἐμπνευσθήκαμε ἀπό τό παράδειγμά του.
Αἰωνία ἡ μνήμη σου, ἀδελφέ Γεώργιε! Καλή ἀντάμωση στή χώρα τοῦ οὐρανοῦ!

Στέργιος Ν. Σάκκος
(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Νοέμβρ. 2001, σ. 232)

 Στίς 8 Ἰανουαρίου 1999 ἀπεδήμησε εἰς Κύριον σέ ἡλικία 72 ἐτῶν ἕνα ἀπό τά παλαιά στελέχη καί μέλη τῆς "Ἀπολυτρώσεως", ὁ συνταξιοῦχος θεολόγος Ἀθανάσιος Σταυρίδης τοῦ Ἀριστείδη, γέννημα καί θρέμμα τῆς Θεσσαλονίκης. Τό Διοικητικό Συμβούλιο καί πολλά μέλη τῆς Ἀδελφότητας, μαζί μέ τούς ἄλλους φίλους, συναδέλφους καί οἰκείους του συνόδευσαν στήν τελευταία κατοικία τόν ἐκλιπόντα.
Ὁ Ἀθανάσιος Σταυρίδης ἀπό μαθητής τοῦ 3ου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης ἐντάχθηκε στό τμῆμα τῶν νέων τῆς Ἀδελφότητας, ὅπου ἀνέπτυξε πολλές ὡραῖες πρωτοβουλίες στήν ὑλοποίηση τοῦ Κατηχητικοῦ προγράμματος τῆς "Ἀπολυτρώσεως" στή Θεσσαλονίκη καί στά χωριά τοῦ Νομοῦ, ἰδιαίτερα κατά τά κρίσιμα μεταπολεμικά χρόνια. Φοιτητής ἀκόμα, στρατεύθηκε καί ὑπηρέτησε ὅπου ἡ Πατρίδα τόν κάλεσε. Καί κατά τά χρόνια τῆς στρατιωτικῆς του θητείας πρόσφερε ἱεραποστολικό ἔργο θετικό.
  Ὁ ἀείμνηστος ἐν Χριστῷ ἀδελφός Ἀθανάσιος μετεῖχε ἐνεργά σέ πολλούς τομεῖς τοῦ ἔργου τῆς Ἀδελφότητας· στήν ὀργάνωση κατασκηνώσεων στήν Περαία, μέ συνθῆκες μάλιστα δύσκολες γιά τήν περίοδο ἐκείνη, στή λειτουργία χριστιανικῶν ὁμάδων -ἦταν ἀπό τούς πρώτους πού διέθετε τήν κατοικία του γιά τίς συγκεντρώσεις-, στήν παρουσίαση ψυχαγωγικῶν ἐκδηλώσεων, πού γιά τήν ἐποχή του ἦταν σοβαρός παράγοντας ψυχαγωγίας τῶν Θεσσαλονικέων, στή λειτουργία τοῦ φοιτητικοῦ Οἰκοτροφείου τῆς Ἀδελφότητας, ὅπου γιά ἕνα διάστημα διετέλεσε καί διευθυντής, στή διάδοση τοῦ περιοδικοῦ "ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ", στό τμῆμα Φιλανθρωπίας, στό τμῆμα Ἐπικοινωνίας καί στήν ὁμάδα Εὐταξίας κατά τίς λατρευτικές ἐκδηλώσεις τῆς Ἀδελφότητας. .
  Ὁ ἐκλιπών, ἐκδηλωτικός στίς σκέψεις του καί αὐθόρμητος στήν ἔκφραση τῶν συναισθημάτων του, προδιέθετε τόν πλησίον του νά αἰσθάνεται οἰκεῖα καί φιλικά. Ἔχοντας μιά ἐξαιρετική διεισδυτικότητα κατά τήν ἐπικοινωνία του μέ τούς ἄλλους, ἀδρανοποιοῦσε τίς ὅποιες ἐνδεχομένως ἀρνητικές διαθέσεις τοῦ συνομιλητῆ του καί ἀποφεύγονταν τυχόν ἀντιπαραθέσεις καί συγκρούσεις. Ἀλλά ἐκεῖ πού ἦταν ἀνυποχώρητος, ἦταν σέ θέματα πίστεως, Ὀρθοδοξίας καί ἁγνῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Ἦταν ταπεινός μέ χαρακτήρα ἀνεπιτήδευτο, σεμνός μέ ἀξιοπρέπεια, ἐπιεικής μέ δικαιοσύνη, πρόθυμος μέ φιλότιμο, ἐξυπηρετικός μέ ἀγάπη, εὐσεβής μέ ἐκκλησιαστικό φρόνημα, πειθαρχικός μέ συνέπεια, ἁπλός δάσκαλος μέ ἦθος, θάρρος καί δύναμη, μέ συναίσθηση τοῦ χρέους του ὡς θεολόγου ἐκπαιδευτικοῦ.
Εἶχε ζῆλο γιά τή διάδοση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἀγαποῦσε τό ἔργο τῆς Ἀδελφότητας καί ἤθελε νά αὐξάνει ὁ κύκλος τῶν δραστηριοτήτων της. Μέ μεγάλη χαρά παρακολουθοῦσε τήν ἀνέγερση τοῦ Δημητρουλείου. Στά χρόνια τῆς δοκιμασίας του -γιατί πάνω ἀπό πέντε χρόνια ἦταν ὑπό συνεχῆ αἱμοκάθαρση- ἤθελε νά πληροφορεῖται μέ κάθε λεπτομέρεια τό κοινωνικό, ἐκκλησιαστικό, ἐθνικό καί ἱεραποστολικό ἔργο τῆς "Ἀπολυτρώσεως".
Ἦταν, ὅπως τόν ἀποκαλοῦσε ὁ διδάσκαλος τῆς Ἀδελφότητας, καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου κ. Στέργιος Σάκκος (γιά τόν ὁποῖο ὁ ἐκλιπών ἔτρεφε ἀπεριόριστη ἀγάπη, ἐκτίμηση καί θαυμασμό), ἡ ψυχούλα, μέ συνέπεια, εἰλικρίνεια καί ἀγάπη, πού μετέδιδε τή ζέση τῆς πίστεως καί τῆς ἀγάπης στίς καρδιές τῶν μαθητῶν του μέ ἕνα δικό του τρόπο.
  Ὑπῆρξε ἕνας ἐξαιρετικός οἰκογενειάρχης, ἀνατρέφοντας τίς δύο κόρες του -ἤδη καθηγήτριες- σύμφωνα μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί ἐμπνέοντας σ᾿ αὐτές τό ἐκκλησιαστικό ὀρθόδοξο πνεῦμα. Ἡ μνήμη του ἄς εἶναι αἰώνια!

Δημήτριος Β. Χαρίσης

(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Φεβρ. 1999, σ. 31)

     Ἐκεῖνο τό πρωινό τῆς Κυριακῆς 15 Φεβρουαρίου μάταια ὁ ἱερέας τοῦ μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Καλαμαριᾶς ἀναζητοῦσε τόν συμπαθέστατο γέροντα ἐνορίτη του, πού δέν ἔλειπε ἀπό καμία ἀκολουθία κι ἦταν πάντα στό στασίδι του ἀπό τόν Ὄρθρο, πρόθυμος νά κάνει χρέη ἀναγνώστου, ὅπου χρειασθεῖ. Ὁ γέροντας κείτονταν στό σαλόνι τοῦ σπιτιοῦ του μές στά λουλούδια. Γύρω του ἡ εὐλαβέστατη καί πιστή σύντροφος τῆς ζωῆς του, Μαρία, μαζί μέ τά τέσσερα παιδιά καί τά ἐγγόνια τους ρύθμιζαν τά τῆς κηδείας καί θυμοῦνταν... Τούς τό ᾿χε πεῖ, στούς ἴδιους καί στό γιατρό, χθές τό βράδυ, ὅταν ἐσπευσμένα τόν μετέφεραν στό νοσοκομεῖο· «Ὅ,τι γίνει, νά γίνει ἀπόψε. Δέν θέλω νά χάσω αὔριο τήν ἐκκλησία». Καί δέν τήν ἔχασε. Ἄς μή διάβασε σήμερα τόν Ἑξάψαλμο, ἄς ἔμενε τό στασίδι του ἄδειο. Ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Γεώργιος Ἰντζέπελης χαιρόταν ἤδη στήν ἀβασίλευτη Κυριακή τοῦ οὐρανοῦ, στήν ἀέναη θεία Λειτουργία τῆς θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας, πού περιγράφει στήν Ἀποκάλυψη ὁ ἀπόστολος καί μαθητής τῆς ἀγάπης, ὁ ἅγιος Ἰωάννης. Ὑμνολογοῦσε τόν Κύριο μαζί μέ τούς ἁγίους καί τούς ἀγγέλους.
Ὁ Γεώργιος ἔφυγε. Καί εὐλογητός ὁ Θεός ἔφυγε πανέτοιμος γιά τή χαρά τοῦ οὐρανοῦ. Ἡ ἑτοιμασία γιά τή μεγάλη αὐτή ὥρα ἦταν τό μυστικό κι ὁ πόθος τῆς ζωῆς του. Κι ὅσο τά χρόνια περνοῦσαν, ὅλο καί περισσότερο ἡ σκέψη κι ἡ καρδιά του ἀγκάλιαζαν τήν οὐράνια πατρίδα. Πρίν λίγο καιρό, ὅταν ἡ σύζυγός του τοῦ ἀγόρασε κάποια ροῦχα, αὐτός τήν ἤλεγξε σοβαρά· «Τί τά κουβαλᾶς αὐτά; Ἐγώ ἑτοιμάζομαι νά φύγω».
     Πῆρα τό μήνυμα ἐπιστρέφοντας ἀπό τή θεία Λειτουργία. Τή σκέψη μου πλημμύρισαν ἀναμνήσεις συγκινητικές καί τήν καρδιά μου αἰσθήματα χαρμολύπης. Ἔκανα τό σταυρό μου· «Μνήσθητι, Κύριε, τοῦ δούλου σου Γεωργίου! Πολλά ἐκοπίασε γιά τό ὄνομά σου, πολύ μᾶς ἀγάπησε στ᾿ ὄνομά σου! Σ᾿ εὐχαριστοῦμε πού μᾶς τόν χάρισες ἐννιά ὁλόκληρες δεκαετίες, σχεδόν ἕναν αἰῶνα. Σέ εὐχαριστοῦμε πού τόν παραλαμβάνεις γεώργιό σου εὐλογημένο, χωράφι μεστωμένο ἀπό τή χάρη σου»!

Ἀπό τόν πόνο στήν «Ἀπολύτρωση»

     "Θεοῦ γεώργιον" (Α' Κο 3,9) ἦταν ὁ Γεώργιος, ὄνομα καί πρᾶγμα κτῆμα τοῦ Θεοῦ. Τό στοργικό χέρι καί ἡ φλογερή καρδιά τῆς εὐσεβέστατης μητέρας του πρωτοδούλεψαν στό εὐλογημένο αὐτό κτῆμα τοῦ Θεοῦ καί τό ἔκαναν δεκτικό κι εὐαίσθητο στήν καλλιέργεια τοῦ Κυρίου. Ἐκείνη ἡ ἡρωίδα μάνα στάθηκε στήριγμα γιά τά πέντε ὀρφανά τό μικρότερο ἦταν ὁ Γεώργιος, ὅταν, μέ νωπό τό πένθος γιά τό θάνατο τοῦ πατέρα, ζήτησαν καταφύγιο στή Θεσσαλονίκη ξερριζωμένα ἀπό τήν ὄμορφη Σινώπη. Ρίχτηκαν ὅλοι στή δουλειά. Κι ὁ ἔφηβος Γεώργιος μ᾿ ἕνα κασελλάκι κρεμασμένο στό λαιμό βγῆκε στούς δρόμους μικροπωλητής, γιά νά κερδίζει τό ψωμί του.
     Ἦταν στήν πρώτη του νεότητα τό 1928, ὅταν γνωρίσθηκε μέ κάποιες ψυχές πού μές στούς δύσκολους καιρούς ἀγωνιοῦσαν γιά τήν πνευματική τροφοδοσία τοῦ ἑαυτοῦ τους καί τῶν ἄλλων. Συνδέθηκε μέ τούς ἀδελφούς τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας», ὅπως ὀνομαζόταν τότε ἡ «Ἀπολύτρωσις». Ἐκείνη ἡ γνωριμία στάθηκε ὁδηγητική γιά τή θεοφιλῆ ψυχή τοῦ Γεωργίου.
     Συνειδητά πλέον κι ἀνεπιφύλακτα ἄνοιξε στήν πίστη τήν ἁπλῆ καρδιά του καί σοφά ἀξιοποίησε ὅσα τοῦ πρόσφερε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, μέ τή δύναμη τοῦ θείου λόγου, μέ τόν ἁγιασμό τῶν μυστηρίων, μέ τήν καθοδήγηση τῶν πνευματικῶν πατέρων καί διδασκάλων. Εὐγνώμονα δέχθηκε τά δῶρα τοῦ Θεοῦ καί φιλότιμα ἐργάσθηκε, γιά νά τά κάνει γνωστά καί στούς ἄλλους γύρω του.

Ζωντανό εὐαγγέλιο

     Ἕνας ταπεινός ἄνθρωπος, ἕνας φτωχός βιοπαλαιστής, ἔκρυβε τέτοιο πλοῦτο ψυχῆς, τέτοιο μεγαλεῖο πνευματικό, πού σ᾿ ἔκανε νά ὑποκλίνεσαι μπροστά του. Αὐτό τό αἴσθημα ἔνιωσα ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού τόν γνώρισα, στά φοιτητικά μου χρόνια καί πολλές φορές, παρακολουθώντας κάποια περιστατικά τῆς ζωῆς του, εἶπα· Αὐτό θά πεῖ χριστιανός, ἕνα ζωντανό εἰκόνισμα τοῦ Χριστοῦ, ἕνα μικρό ἐφαρμοσμένο εὐαγγέλιο!
     Ζοῦσε μέ συνέπεια τή χριστιανική ζωή ἀπό τή νεότητα ὥς τά βαθιά γεράματά του. Τό ᾿νιωθαν καί τό θαύμαζαν ὅσοι τόν γνώριζαν. Στέκι τοῦ Χριστοῦ εἶχε κάνει τό μαγαζάκι του στήν Ἰουστινιανοῦ, "Ἐπιπλώσεις Η ΕΝΩΣΙΣ ", ὅπου ἐργαζόταν ὡς τεχνίτης ἐπιπλοποιός, δίνοντας τή μαρτυρία τοῦ χριστιανοῦ στίς συναλλαγές του μέ τούς συνεταίρους του, μέ τούς ἄλλους ἐμπόρους, μέ τούς πελάτες πού ἐξυπηρετοῦσε. Ἱκανός, τίμιος καί σ᾿ ὅλα του μετρημένος, ἔμοιαζε νά ἔχει μάθει τήν τέχνη σ᾿ ἐκεῖνο τό ταπεινό ἐργαστήρι τῆς Ναζαρέτ κοντά στόν τέκτονα Ἰησοῦ. Ἄξιος στή δουλειά καί ἄψογος στή συμπεριφορά στάθηκε δάσκαλος καί πατέρας γιά τά "μαστοράκια" πού τόν πλησίαζαν, ζητώντας νά μάθουν τό ἐπάγγελμα. Μ᾿ ἐπιμέλεια καί συνέπεια τούς δίδασκε ὁ σεμνός καί ἄρτιος Γεώργιος ὄχι μόνο τοῦ ἐπιπλοποιοῦ τήν τέχνη, ἀλλά μαζί μ᾿ αὐτή καί τήν τέχνη τῆς ἀγάπης. Τούς μυοῦσε στήν ἐπιστήμη τῆς πίστεως καί τούς χειραγωγοῦσε στόν πολιτισμό τῆς ἀρετῆς, πού τήν ἔβλεπαν ἐνσαρκωμένη στό πρόσωπό του. "Ἔχασα τόν πατέρα μου", θρηνοῦσε στήν κηδεία του ἕνας ἀπό ἐκείνους τούς παλιούς μαθητάς του, λευκασμένος συνταξιοῦχος σήμερα, πού ὁμολογεῖ ὅτι κοντά στό "μάστορά" του γνώρισε τήν ἀληθινή ζωή.
     Ἔμαθε μόνος του τά λίγα γράμματα πού τοῦ χρειάζονταν γιά τίς συναλλαγές του. Ἀλλά ἡ ἀξιόλογη φιλομάθειά του συνταιριασμένη μέ μία θαυμαστή ἐπιμέλεια, καί ἡ κρυστάλλινη κρίση του μαζί μέ τή δυνατή μνήμη, μέ τήν ὁποία τόν εἶχε προικίσει ὁ Θεός, ἦταν τά μεγάλα κεφάλαια, πού τοῦ προσπόρισαν ἕνα πλούσιο ἀπόθεμα γνώσεως καί σοφίας κι ἄς μή διέθετε διπλώματα καί πτυχία, τίτλους καί περγαμηνές.
     Πατρίδα καί Ἐκκλησία οἱ δύο ἀγάπες του. Ἔζησε ἀπό κοντά τίς ἀγωνίες καί τά προβλήματά τους στό μεγαλύτερο μέρος τοῦ αἰώνα πού δύει. Καί μέχρι τά τελευταῖα του μέ πολύ ἐνδιαφέρον παρακολουθοῦσε τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση.
     Ὑπόδειγμα χριστιανοῦ οἰκογενειάρχη. Συνεργάσθηκε μέ τήν πιστή καί ἄξια σύζυγό του κι ἔδωσαν στήν κοινωνία τέσσερα παιδιά, συγκροτημένους ἀνθρώπους καί ἐπιστήμονες ὅλα. Μάλιστα δύο ἀπό τίς θυγατέρες τους ὑπηρετοῦν ἀφοσιωμένα τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, στό μοναχισμό ἡ μία, στήν ἱεραποστολή ἡ ἄλλη.

Συνεργός ἐκλεκτός

     Αὐτή τήν ἀγάπη γιά τό ἔργο τοῦ Θεοῦ τήν ἐνέπνευσε στά παιδιά του ὁ Γεώργιος ὄχι μέ τά λόγια -ἦταν πάντα ὀλιγόλογος- μά μέ τό παράδειγμά του. Παράλληλα μέ τή δουλειά του καί τήν προσευχή στό σπίτι καί στίς λατρευτικές συνάξεις τῆς Ἐκκλησίας, ἀφιέρωνε ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ χρόνου του καί τῆς ἴδιας τῆς καρδιᾶς του στό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Ἐκλεκτός συνεργάτης τοῦ ἀειμνήστου π. Τιμοθέου Παπαμιχαήλ, πού ἦταν καί ὁ πνευματικός του, δούλεψε μέ ζῆλο καί μεράκι στούς διαφόρους τομεῖς τῆς Ἀδελφότητός μας. Ἦταν ὁ μόνιμος ἄμισθος ὑπάλληλός της. Κατ᾿ ἐπανάληψιν διετέλεσε μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου καί σ᾿ ὅλα τά θέματα πού προέκυπταν ἡ γνώμη του βάραινε πάντα, διότι ἦταν σεβαστός κι ἀγαπητός σ᾿ ὅλους. Ἀκόμη καί τά τελευταῖα χρόνια, ὅταν ἡ ἀδυναμία τοῦ σώματος περιόρισε σοβαρά τίς ἐξόδους του ἀπό τό σπίτι, πού ἀπό τό κέντρο -ἐνορία τῆς Ἁγ. Αἰκατερίνης- εἶχε μεταφερθεῖ στήν Ἀνατολική Θεσσαλονίκη, δέν ἔπαυσε νά ἐνδιαφέρεται, νά ἐνημερώνεται καί νά ἐκφράζεται γιά τά θέματα τῆς Ἀδελφότητος. Ἔλαμπε ὁλόκληρος τή μέρα πού βάλαμε τό θεμέλιο λίθο τοῦ Δημητρουλείου Ἱδρύματος, τόν περασμένο Νοέμβριο. Κι ἐμεῖς ὅλοι χαρήκαμε καί νιώσαμε εὐλογία τοῦ Θεοῦ τήν παρουσία του στήν ἐπίσημη αὐτή ὥρα.

Ὁ Ἄτλαντας τοῦ περιοδικοῦ μας

     Ἀλλά τό ἔργο πού σφράγισε τή ζωή τοῦ Γεωργίου καί σφραγίσθηκε ἀπό τή δική του πολύτιμη προσφορά, ἦταν τό περιοδικό μας ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ. Τό τετράγωνο μυαλό του ἔπιασε ἀμέσως τή σοβαρότητα τῆς ἀνάγκης ν᾿ ἀποκτήσει ἡ Ἀδελφότητα τό δικό της δημοσιογραφικό ὄργανο· μία ἀνάγκη τήν ὁποία ἐπεσήμανε ὁ διορατικός νοῦς καί τό μεγαλόπνοο ὅραμα τοῦ σεβαστοῦ μας πατέρα καί διδασκάλου π. Αὐγουστίνου, μητροπολίτου Φλωρίνης. Ὡς προσωρινός ἱεροκήρυκας τῆς Θεσσαλονίκης ὁ π. Αὐγουστῖνος εἶχε εἰσηγηθεῖ στό Διοικητικό Συμβούλιο τῆς Ἀδελφότητος τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ. Ἡ πρότασή του βρῆκε ἔνθερμο ὑποστηρικτή καί φιλόπονο συνεργό στό πρόσωπο τοῦ Γεωργίου. Ὁ π. Αὐγουστῖνος ἐκτίμησε τή σοβαρότητα, τήν ἐργατικότητα καί ἱκανότητα τοῦ ἀνδρός καί τοῦ ἐμπιστεύθηκε τή μεγάλη αὐτή εὐθύνη. Μέ συγκίνηση θυμόταν ὁ Γεώργιος τό μεγάλο ἐκεῖνο τόλμημα. Ἔγραφε χαρακτηριστικά στό πανηγυρικό τεῦχος, πού κυκλοφόρησε τόν Ἰανουάριο τοῦ 1996 γιά τά 50χρονα τῆς Ἀπολυτρώσεως· «Ξεκινώντας τήν ἔκδοσιν τοῦ περιοδικοῦ χάρις εἰς τήν ὤθησιν τοῦ σεβαστοῦ π. Αὐγουστίνου Καντιώτου, οὔτε στοιχειώδη πεῖραν εἴχαμε, οὔτε τούς ἀπαραιτήτους πρός τοῦτο τακτικούς συνεργάτας, οὔτε τά οἰκονομικά μέσα. Εἴχαμε μόνον πίστιν καί ἐλπίδα εἰς τόν Θεόν καί ἡ ἐλπίς αὐτή δέν μᾶς κατήσχυνε».
     Ὅταν θελήσαμε νά καταγράψουμε τήν πενηντάχρονη ζωή τοῦ περιοδικοῦ, στόν Γεώργιο καταφύγαμε. Φύλαγε καταχωρημένα μέ τάξη στόν πρακτικό νοῦ του τά διάφορα περιστατικά. Κι ἦταν σάν νά ἔκανε τήν αὐτοβιογραφία του, καθώς θυμόταν τήν ἱστορία τοῦ περιοδικοῦ, διότι αὐτή συμπλεκόταν ἀδιάρρηκτα μέ τῆς δικῆς του ζωῆς τήν ἱστορία. Εἶναι δέ χαρακτηριστικό τῆς ἀγάπης του γιά τό ἔργο καί ἐνδεικτικό τοῦ φρονήματός του ὅτι, ἐπισημαίνοντας κάποιες ἀβλεψίες πού εἶχαν γίνει στό πανηγυρικό τεῦχος, σημείωνε σέ ἐπιστολή του πρός τή συντακτική ἐπιτροπή· «Νά βγάλουμε συμπεράσματα γιά τή μελλοντική πορεία μας. Τά πρόσωπα ἔρχονται καί φεύγουν. Ἡ Ἀδελφότης νά διαφυλαχθεῖ. Αὐτό πρέπει νά εἶναι τό κύριο μέλημά μας».
     Τό ἔργο τοῦ Θεοῦ, αὐτό ἦταν τό κύριο μέλημα τοῦ Γεωργίου καί δέν ὑπολόγιζε κόπους καί θυσίες, ταλαιπωρίες καί ξενύχτια, γιά νά πάει μπροστά αὐτό τό ἔργο. Σέ μέρες δύσκολες πού κινδύνευσε νά διακοπεῖ ἡ ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ, σάν Ἄτλαντας σήκωσε στούς ὤμους του ὅλο τό βάρος. Ἡ ἔγνοια γιά τήν ἀγορά χαρτιοῦ, ἡ εὐθύνη γιά τή διόρθωση τῶν τυπογραφικῶν δοκιμίων, ὁ κόπος γιά τή διεκπεραίωση καί ἀποστολή τοῦ περιοδικοῦ, ὅλα ἀπό τό χέρι του περνοῦσαν. Ἀλλά καί γιά τήν ἐξασφάλιση συνεργατῶν καί γιά τήν ἐπιλογή τῆς ὕλης ἐπί σειρά ἐτῶν αὐτός εἶχε τόν κύριο λόγο. Θυμᾶμαι πῶς μοῦ διόρθωνε τίς πρῶτες συνεργασίες πού ἔδωσα ὡς φοιτητής τό 1952. Δεκαετίες ἀργότερα δέν ἔπαυσε μέ τό ἴδιο θάρρος καί ὑπευθυνότητα νά ἐπεμβαίνει στά κείμενά μου. Κι ἐγώ εὐχάριστα πάντοτε δεχόμουν τίς παρατηρήσεις του. Ἀκόμη κι ὅταν ἦταν σκληρός στίς κρίσεις του, ἦταν δίκαιος καί παραδεκτός, διότι ἔνιωθες ὅτι κινεῖται ἀπό ἀγάπη.

Τό μυστικό τῆς εὐλογίας μας

     Μέ τήν πηγαία καί χριστοκεντρική ἀγάπη του ἀγκάλιαζε ὁ Γεώργιος ὄχι μόνο τούς ἀμέσους συνεργάτες, παλαιούς καί νεωτέρους, ἀλλά κι ὅλους ἐκείνους πού εἶχαν κάποια σχέση μέ τό περιοδικό, ἔστω κι ἄν δέν τούς γνώριζε προσωπικά. Σ᾿ ἐκεῖνο τό ἱστορικό "Γραφεῖον τοῦ περιοδικοῦ", δεκαετίες ὁλόκληρες σκυμμένος πάνω στούς καταλόγους τῶν συνδρομητῶν, πότιζε καί ζωντάνευε μέ τή θέρμη τῆς προσευχῆς του τή μηχανική ἐργασία τῆς διεκπεραιώσεως. Στό κάθε ὄνομα μιά μυστική εὐχή, στήν κάθε σελίδα μιά προσευχή. Ἄν σήμερα βλέπουμε ν᾿ ἀνθίζει καί νά καρπίζει αὐτό τό ἔργο μέσα στό περιβόλι τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἄν συνεχίζουμε οἱ παλιοί μ᾿ ἐκεῖνο τόν πρῶτο ζῆλο πού ἀρχίσαμε αὐτή τήν ἱερή διακονία, ἄν καμαρώνουμε νέους βλαστούς νά πλαισιώνουν τό ἔργο τῆς ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΕΩΣ, ἄν κι ἐσύ, ἀγαπητέ μου ἀναγνώστη, διαβάζοντας τό περιοδικό ἔνιωσες κάποτε νά ἠχοῦν μέ μιάν ἄλλη χάρη τά μηνύματά του στήν καρδιά σου, εἶναι γιατί πίσω ἀπ᾿ ὅλα αὐτά ὑπῆρχε μία ταπεινή ὕπαρξη, πού μέ ἱεροπρέπεια καί σοβαρότητα ἱερουργοῦσε. Ὑπῆρχε μιά καρδιά πού μέ ζῆλο καί πόθο ἱερό πάσχιζε "νά τρέχει καί νά δοξάζεται ὁ λόγος τοῦ Κυρίου" (Β' Θε 3,1) καί μέσα ἀπό τίς σεμνές σελίδες τῆς ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΕΩΣ. Πιστεύω πώς γιά χάρη τοῦ Γεωργίου πολύ μᾶς ἔχει εὐλογήσει ὁ Κύριος. Καί ποιός ξέρει τί ἀκόμη μᾶς ἑτοιμάζει, τώρα πού ἔχει κοντά του ἐπίμονο πρεσβευτή τόν ἄξιο δοῦλο του Γεώργιο; Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη του!

Στέργιος Ν. Σάκκος
(Περιοδ. "Ἀπολύτρωσις", Ἀπρίλ. 1998, σσ. 80-83)

Τήν Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012 ξεπροβοδίσαμε τόν ἀγαπητό μας ἀδελφό Παυσανία Κουτλεμάνη, ἐπί δεκαετίες ἀφιοσιωμένο μέλος καί συνεργάτη τῆς Ἀδελφότητός μας.
Ἡ σορός τοῦ προσφιλοῦς νεκροῦ ἔγινε πόλος ἕλξης γιά μικρούς καί μεγάλους, κοντινούς καί μακρινούς φίλους καί συνεργάτες. Ἐπί ἕνα 24ωρο ἔδωσαν τό παρών στόν ἱερό ναό τῆς θείας Ἀναλήψεως, τῆς ἀδελφότητος «Χριστιανική Ἐλπίς», ἑκατοντάδες νέοι, ὥριμοι, ἡλικιωμένοι καί παιδιά καί ἀποχαιρέτησαν τόν σεβαστό καθηγητή, τόν πολύτιμο συνεργάτη, τόν ἀξιομίμητο συνάδελφο, τόν ἀγαπημένο κατηχητή καί πνευματικό ὁδηγό, τόν ἀκριβό ἐν Χριστῷ ἀδελφό.  Μέσα στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τῆς προηγιασμένης θείας Λειτουργίας ψηλαφώντας τό φῶς τῆς Ἀνάστασης βιώσαμε τήν ἁγιοπνευματική χαρμολύπη τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας. Μέ δακρυσμένα μάτια ἀλλά βεβαία τήν πίστη ὅτι ἡ ὄμορφη ψυχή του ἀναπαύεται ἤδη στήν ἀγκαλιά τοῦ Ἰησοῦ πού ἀγάπησε καί θυσιαστικά ὑπηρέτησε ψάλαμε τήν ἐξόδιο ἀκολουθία. Ἀργότερα ἡ σορός του μεταφέρθηκε στό Ἄργος Ὁρεστικό γιά νά ταφεῖ στά πάτρια ἐδάφη. Τόν ὕστατο χαιρετισμό τοῦ ἀπηύθυναν ἀντιπροσωπευτικά ὁ πρωτοσύγκελλος τῆς ἱ. μ. Νεαπόλεως πανοσιολογιώτατος π. Διονύσιος, ἐκπρόσωπος τοῦ σεβασμιωτάτου μητροπολίτη Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, τόν ὁποῖο οἱ συνοδικές του ὑποχρεώσεις κράτησαν στήν Ἀθήνα, συνάδελφοί του στό Πανεπιστήμιο, ὁ διδάσκαλος καί ὁ πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητος, καθώς καί πρόσωπα πού εὐεργετήθηκαν πνευματικά ἀπό τήν παραδειγματικά ἀκάματη κατηχητική του δράση.
Κάθε ὁμιλητής κατέθεσε τήν προσωπική του ἐμπειρία καί ἐκτίμηση ἀνάλογα μέ τή σχέση καί συνεργασία του μέ τόν μακαριστό δοῦλο τοῦ Θεοῦ Παυσανία. Ξεδιπλώθηκε ἔτσι μπροστά μας ἡ πολυσχιδής προσωπικότητα αὐτοῦ τοῦ κυριολεκτικά ὀστράκινου σκεύους, τό ὁποῖο ὅμως ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ χαλύβδωσε καί κατέστησε ἕνα «σημεῖο» δικό Του ἀνάμεσά μας.
Ἥμερος καί γαλήνιος διῆλθε τό στάδιο τοῦ παρόντος βίου χωρίς ἐχθρότητες, χωρίς ἐντάσεις, ἰδιαίτερα ἀγαπητός καί συμπαθής στούς συναδέλφους του. Καί τοῦτο γιατί ὁ ἀείμνηστος βίωνε τή χαρά τῆς Ἀναστάσεως. Ὄχι ὡς στεῖρο συναισθηματισμό ἤ λυρική εὐφροσύνη ἀλλά ὡς μέτρο ζωῆς πραγματικά μοναδικό, κατέθεσε ὁ κοσμήτωρ της Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Μ. Τρίτος σκιαγραφώντας τό πέρασμά του ἀπό τό χῶρο τοῦ πανεπιστημίου. Τή συνέπειά του στά διδασκαλικά του καθήκοντα ἀλλά καί τήν προσωπική σχέση μέ τούς φοιτητές του ὑπογράμμισε ὁ πρόεδρος τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας κ. Ἀθ. Καραθανάσης: Ὑπηρέτησε τή Θεολογική Σχολή καί τό τμῆμα μας μέ συνέπεια καί σοβαρότητα σπάνια. Καί θεωροῦμε -καί ὁμιλῶ ὡς ἐκπρόσωπος τῶν συναδέλφων του στό τμῆμα Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίαςὅτι ὁ κ. Παυσανίας ὑπῆρξε ἐκ τῶν τελευταίων χαρακτηριστικῶν, σοβαρῶν καί ἀκέραιων ἐκπροσώπων τῶν καθηγητῶν τοῦ πανεπιστημίου μας. Καί λέγω τοῦτο, ὅτι ὑπῆρξε δάσκαλος μέ ἀρχές, αὐστηρός ἀλλά δίκαιος. Ἐνδιαφερόμενος πάντοτε γιά τήν πορεία τῶν φοιτητῶν του κατά τίς σπουδές τους καί μετά ἀπό αὐτές.
Ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ σεβασμιωτάτου ἀναφέρθηκε στή σχέση του μέ τήν Ἐκκλησία πού ἦταν ζωντανή, γεμάτη βιώματα. Ἀδιάκοπη ἦταν ἡ λατρευτική του ζωή. Τέλειος κατηχητής καί ἄφησε πλούσιο κατηχητικό ἔργο. Ἐργάστηκε γιά τή νεότητα καί μέ ὅλη τήν ψυχή του στίς κατασκηνώσεις. Ἦταν ὁ ρυθμιστής, ὁ νοικοκύρης, ὁ ἄνθρωπος τῆς θυσίας, ὁ ἀκάματος ἐργάτης τοῦ ἔργου τῶν κατασκηνώσεων. Ἔζησε τό ὅραμα τῆς αἰωνιότητος. Ἔζησε ἀναζητώντας τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί σ’ ὅλη του τή ζωή ἀγωνίστηκε γι’ αὐτή.
Τό ἔργο μας ἔχει ὑποστεῖ μεγάλη πληγή, ξεκίνησε ἐξομολογητικά τόν ἀποχαιρετισμό του ὁ πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητός μας κ. Σ. Ξανθόπουλος. Ὡς πρόεδρος ἐπί σειρά ἐτῶν, γνωρίζοντας ἀπό νέο ἀκόμα φοιτητή τόν ἀγαπητό μου Παυσανία, συνεργάστηκα μαζί του καί ὅταν ἦταν ἁπλός κατηχητής μέ τά κατηχητόπουλά του καί ἀργότερα ὅταν ὀργάνωσε τόν τομέα τῶν νέων μέ τό ὄνομα «Λύχνος» καί πολύ περισσότερο ὅταν ἀνέλαβε τήν ὑπευθυνότητα διαφόρων ἔργων τῆς Ἀδελφότητος. Ὁμολογουμένως τά ἔργα αὐτά ἦταν «ἔργα Παυσανίου» κι ἔχουν ὅλα τή σφραγίδα τοῦ Παυσανία... Τά εἰσηγοῦνταν καί τά ἄρχιζε μέ τόσο ζῆλο μάλιστα, ὥστε μᾶς ἀνάγκαζε μέ τήν προδρομική του προεργασία νά μποῦμε κι ἐμεῖς στό αὐλάκι τό δικό του καί νά τόν ἀκολουθήσουμε. Τό ἔργο τῆς Ἀδελφότητος, λοιπόν, θά μποροῦσε νά ὀνομαστεῖ «ἔργο ἐμφανές τοῦ ἀφανοῦς Παυσανίου».
Συνεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος, ζηλωτής κατηχητής, ἀκάματος ἐργάτης τοῦ εὐαγγελίου, ἐμπνευστής καί δημιουργός μεγαλόπνοων ἔργων γιά τήν ἐξάπλωση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί τή σωτηρία ψυχῶν. Δέν ἀφίσταται τῆς πραγματικότητας ἡ θέση τοῦ κ. Καραθανάση: Πίστευα καί πιστεύω, ὅτι στό ἀδύνατο σῶμα του ἔκρυβε μία τεράστια μεγαλοψυχία καί μία δύναμη πού τήν ἔπαιρνε ἀπό τόν Θεό πού ἀκράδαντα πίστευε, ἀλλά καί μία τεράστια ἀγάπη γιά τούς συνανθρώπους του.

Ὅπως τόνισε στόν ἐπικήδειο λόγο του ὁ διδάσκαλός μας, στενός συνεργάτης καί πνευματικός καθοδηγητής τοῦ κ. Παυσανία, τό ἔργο στό ὁποῖο ἀναλωνόταν μέ τέλεια αὐταπάρνηση, ἀδιαφορώντας πολλές φορές γιά τήν εὔθραυστη -λόγῳ τῆς βαρειᾶς καρδιοπάθειας πού ἀπό μικρό παιδί τόν συνόδευεὑγεία του, ἦταν τό ἔργο τῆς κατήχησης. Συγκλονιστική ὑπῆρξε ἐπ’ αὐτοῦ ἡ κατάθεση τοῦ κ. Γρ. Ταρασίδη, ἑνός ἀπό τά πολλά του κατηχητόπουλα πού τώρα ὑπηρετεῖ ὡς στέλεχος τό ἔργο τῆς Ἀδελφότητος:
Δέν ἔχω χάρισμα καί ἱκανότητα ὁμιλητῆ, γιά νά τολμήσω τούτη τήν ὥρα νά μιλήσω. Ἐμφανίζομαι μπροστά σέ τόσο ἐκκλησίασμα τήν ἱερή αὐτή στιγμή γιά νά καταθέσω ὄχι σκέψεις καί λόγους ἀλλά τή ζωή μου.
Μικρό παιδί ἤμουν ἕνα ἀγρίμι, ἀπείθαρχος πού οὔτε γονεῖς οὔτε δάσκαλοι μποροῦσαν νά μέ τιθασεύσουν. Αὐτός πού κατόρθωσε μέ τήν ὑπομονή του, μέ τό παράδειγμα τῆς ζωῆς του καί μέ τήν ἀγάπη του νά μέ μπολιάσει καί νά μ’ ἀλλάξει ριζικά καί κυριολεκτικά νά μέ ἐξημερώσει ἦταν ὁ κατηχητής μου, ὁ κ. Παυσανίας. Παρακολούθησε τή ζωή μου ἄγρυπνα βῆμα πρός βῆμα. Μοῦ πρόσφερε ἀνόθευτο τό λόγο τοῦ Θεοῦ πού ἦταν πάντοτε τό μοναδικό θέμα τῶν μαθημάτων του. Γιατί ποτέ δέν δίδαξε δικά του πράγματα. Ἦταν ἀληθινά ἕνα πιστό σκυλί τοῦ Κυρίου χωρίς στραβοτιμονιές. Ἔτσι τόν ἔβλεπα. Κι ἔτσι ἔγινα κι ἐγώ μέλος τοῦ Συνδέσμου χριστιανῶν νέων «Λύχνος» τῆς Ἀδελφότητος «Ἀπολύτρωσις», πού εἶναι ἔργο τοῦ κόπου του καί τοῦ μόχθου του, τῶν προσευχῶν καί τῶν δακρύων του, ὥστε κι ἐγώ ὅπως καί ἄλλοι μέ τήν καθοδήγησή του νά γίνουμε κατηχητές καί ὁμαδάρχες στρατευμένοι στό ἔργο τῆς ἱεραποστολῆς γιά τό ὁποῖο ἐκεῖνος θυσίασε τά πάντα. Καί μέ τίς εὐχές του ἀξιώθηκα μαζί μέ τή σύζυγό μου Ἑλένη νά ἀποκτήσουμε ἐννέα παιδιά σέ ἕνα ἀπό τά ὁποῖα δώσαμε εὐγνωμόνως τό ὄνομά του, Παυσανίας.
Κατάθεση ψυχῆς καί ἡ ἑπόμενη μαρτυρία τοῦ θεολόγου κ. Εὐ. Χατζηαθανασίου:
Τόν κατά πάντα μειλίχιο, πρᾶο καί χαμογελαστό κ. Παυσανία γνώρισα καλά στήν ἐκδρομή λήξης τοῦ κατηχητικοῦ Ἁγίου Δημητρίου Βάρνας τή χρονιά 1976-77, στό Αἰγίνιο Κατερίνης, μόλις τελείωνα τήν ΣΤ΄ Δημοτικοῦ. Ἀπό τά χέρια του πῆρα τήν ἑπόμενη χρονιά τήν πρώτη μου Καινή Διαθήκη ὡς βραβεῖο γιά τίς παρουσίες μου στό κατηχητικό.
Ἀπό τή φύση μου δυναμικός καί χειμαρρώδης, ἔβλεπα τή γεμάτη πραότητα καί ἠρεμία φύση τοῦ κ. Παυσανία καί μετρίαζα τήν ὁρμή μου. Μέ γαλήνευε ἀπρόσμενα. Πολύ μέ βοήθησε ἡ παρουσία του.
Ὅταν ἀπό τό ἐπίπεδο τοῦ μαθητῆ ὁδηγήθηκα στό ἐπίπεδο τοῦ συνεργάτη στό κατηχητικό καί κατασκηνωτικό ἔργο, τό παράδειγμά του ἐπέδρασε τόσο θετικά μέσα μου! Ἡ ὀργανωτική του μέθοδος, ἡ ἐναρμονισμένη εὐταξία, ὁ ἀξιοθαύμαστος ἔλεγχος τοῦ χρόνου, καθώς καί ἡ ἀκλόνητη σταθερότητά του ἐνάντια στά πάσης φύσεως περιττά, ἦταν μερικά ἀπό τά χαρακτηριστικά του.
Ἡ σπουδαιότερη συμβολή του στή ζωή μου ἦταν τή στιγμή πού μοῦ πρότεινε, μέ ἐπιτακτικό μάλιστα τόνο στή φωνή, νά σπουδάσω Θεολογία. Δέν τό περίμενα. Ἄλλο σκεφτόμουν! Μοῦ ἄλλαξε τή ζωή σέ μία στιγμή. Γι’ αὐτό, λοιπόν, δοξάζω τόν Θεό πού ἔστειλε στή ζωή μου τόν κ. Παυσανία, ἐπίγειο ἄγγελο δικό Του, γιά τή συνέχιση τοῦ ἐπί γῆς ἔργου τῆς θείας Οἰκονομίας.

Στέργιος Σάκκος (1930-2012)

Σχεδίασμα ζωῆς

 Στό ὀρεινό Πολυνέρι τῶν Γρεβενῶν τό βράδυ τῆς 12ης πρός 13η Νοεμβρίου 1930 γεννήθηκε ὁ Στέργιος, τό τέταρτο καί τελευταῖο παιδί τοῦ Νικολάου καί τῆς Γιαννούλας Σάκκου. Ἀπό τούς ἁγνούς καί λεβεντόκορμους, τούς προικισμένους μέ τή βουνήσια καθαρότητα γονεῖς του, κληρονόμησε τή γερή κράση καί τήν ἀγαθή φύση, πού τήν ἐνίσχυσε ὁ ἴδιος μέ τή διά βίου σκληρή ἄσκηση. Καί τά δύο, φύση καί ἄσκηση, τά πλούτισε, τά ἀξιοποίησε καί τά ἐξαγίασε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Καί μέσα στή χάρη ξεχώριζε, θαρρεῖς, ἡ εὔνοια τῶν δύο ἁγίων, πού στή μνήμη τους εἶδε τό φῶς τῆς ζωῆς: Ὁ Στέργιος εἶχε φιλάνθρωπη καρδιά σάν τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Ἐλεήμονα· εἶχε ἐπίσης ἔρωτα γιά τήν ἁγία Γραφή καί τήν ἑρμήνευε μέ φλεγόμενη καρδιά καί χρυσό στόμα σάν τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο.

 17 Ἰουλίου 1945: Ἀκούει τό πρῶτο κήρυγμα ἀπό τόν τότε ἱεροκήρυκα Γρεβενῶν καί κατόπιν μητροπολίτη Φλωρίνης, τόν μακαριστό π. Αὐγουστῖνο Καντιώτη. Ὁ ζωηρός ἔφηβος μέ τό σπινθηροβόλο πνεῦμα καί τήν ἰδιαίτερη κλίση στά Μαθηματικά αἰχμαλωτίζεται ἀπό τόν μεγάλο ἱερα­πό­στολο· καί παρά τίς προτροπές τῶν καθηγητῶν, καί αὐτοῦ τοῦ π. Αὐγουστίνου, νά ὑπηρετήσει τήν ἐπιστήμη τῶν Μαθηματικῶν, ἀποφασίζει νά ἀφοσιωθεῖ στή Θεολογία.

 1949: Εἰσάγεται μεταξύ τῶν πρώτων στή Θεολογική Σχολή τοῦ Α.Π.Θ.

 1953: Λαμβάνει τό πτυχίο μέ πλῆ­ρες «ἄριστα 10».

 1954-56: Ὑπηρετεῖ τή στρατιωτική του θητεία. Ὡς ἔφεδρος ἀνθυπολοχαγός τῆς Θρησκευτικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Γ.Ε.Σ. ἐπισκέπτεται ὅλα τά Κέντρα Στρατοῦ, καθώς καί τά φυλάκια τῆς παραμεθορίου, ὅπου ἐκφωνεῖ χριστιανι­κές ὁμιλίες. Κατά τήν ἀποστράτευσή του λαμβάνει «εὔφημον μνεία» τοῦ Γ.Ε.Σ.

 1957: Μετά ἀπό διαγωνισμό, στόν ὁ­ποῖο ἀριστεύει, προσλαμβάνεται βοηθός στήν ἕδρα τῆς Ἑρμηνείας τῆς Καινῆς Διαθήκης στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Α.Π.Θ.

 1958ἑ.: Συνεργάζεται μέ τόν πατρολόγο Π. Χρήστου γιά τήν ἔκδοση τῶν ἔργων τοῦ Νικήτα Στηθάτου καί τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ.

 1958-1967: Ἱδρύει καί διευθύνει ἰδιωτικό ἑξατάξιο Γυμνάσιο στόν Ἅγιο Ἀθανάσιο Θεσσαλονίκης· παράλληλα λειτουργεῖ ἐκεῖ ὑπό τήν ἐπίβλεψή του καί μαθητικό οἰκοτροφεῖο. Χάρη σέ ἐκείνη τήν προσπάθεια ἑκατοντάδες ἀγροτόπαιδα ἀναδείχθηκαν σπουδαῖοι ἐπιστήμονες καί σημαντικές προσωπικότητες στήν κοινωνία.

 1965: Ἀναγορεύεται διδάκτωρ τῆς Θεολογίας. Ἡ διδακτορική διατριβή του μέ θέμα «Περί Ἀναστασίων Σιναϊτῶν» ἀπέσπασε ἰδιαίτερα εὐμενεῖς κρίσεις ὄχι μόνον ἀπό ἕλληνες ἀλλά καί ἀπό ξένους κορυφαίους ἐρευνητές.

 1966-1968: Μεταβαίνει στή Γερμανία γιά μεταδιδακτορικές σπουδές.

 1970-1975: Ἐκλέγεται καί ὑπηρετεῖ ὡς ἔκτακτος καθηγητής τῆς Εἰσαγωγῆς καί Ἑρμηνείας τῆς Καινῆς Διαθήκης στή Θεολογική Σχολή τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 1971 ἑ.: Ἱδρύει καί διευθύνει στή Θεσσαλονίκη Ἀντιαιρετική Σχολή, ὅπου καταρτίζονται στελέχη γιά τήν ἀντιμετώπιση διαφόρων αἱρέσεων.

 1972 ἑ.: Σέ συνεργασία μέ τόν μα­καριστό καθηγητή Π. Χρήστου φιλοπονεῖ ἐκδόσεις πατερικῶν κειμένων καί μεταφράσεις αὐτῶν, στή σειρά Ε.Π.Ε.

 1983-1998: Ὑπηρετεῖ ὡς τακτικός καθηγητής στό Τμῆμα Ποιμαντικῆς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 1987-1989: Διατελεῖ πρόεδρος τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς.

 1987-2007: Συνεργάζεται μέ τόν π. Ἰωάννη Διώτη γιά τήν ἐπανέκδοση τῆς μεγάλης Πατρολογίας τοῦ Migne καί καταρτίζει τούς πίνακες χωρίων τῆς ἁ­γίας Γραφῆς.

 1991-1994: Διδάσκει στήν Ἀνωτέ­ρα Ἐκκλησιαστική Σχολή τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.

 Κατά τή διάρκεια τῆς πανεπιστημι­ακῆς του θητείας καί μετά τήν ἀφυ­πηρέτησή του ἔδινε διαλέξεις στό Ἀνοιχτό Πανεπιστήμιο. Συμμετεῖχε δέ ὡς εἰσηγητής σέ πολλά Θεολογικά Συνέδρια στήν πατρίδα μας καί στό Ἐξωτερικό (Κύπρο, Βουλγαρία, Ρουμανία).

 Τό πλούσιο συγγραφικό ἔργο του ὑπερβαίνει τά 80 συγγράμματα μέ χιλιάδες σελίδες, ἐνῶ ἄφησε καί δεκάδες ἀνέκδοτα ἔργα. Τά συγγράμματά του καλύπτουν ὅλους τούς τομεῖς τῆς Θεολογίας: ἑρμηνευτική, δογματική, ἁγιολογία, ἀπολογητική, κατηχητική. Δια­κρίνονται γιά τήν πρωτοτυπία, τή σαφήνεια, τίς ὀρθόδοξες καί πατερικές θέσεις. Ἕλληνες καί ξένοι θεολόγοι ἀναφέρονται σέ αὐτά μέ θαυμασμό.

 Παράλληλα μέ τήν ἐπιστημονική του δραστηριότητα ὁ σοφός καί χαρισματικός καθηγητής ἀνέπτυξε πλούσια ἐκκλησιαστική, κηρυκτική καί κατηχητική δράση. Τά Χριστούγεννα τοῦ 1949 ὡς πρωτοετής φοιτητής πραγματοποίησε τό πρῶτο του κήρυγμα στόν μητροπολιτικό ναό τῶν Γρεβενῶν καί 18 Μαρτίου 2012 τό τελευταῖο στόν ἱ. ναό Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου τῆς «Χριστιανικῆς Ἐλπίδος». Ἀνάμεσα στά δύο ὁριακά κηρύγματα ἐκτείνεται ἡ κηρυκτική διακονία του, πού ἀναμφι­σβήτητα ὑπῆρξε ἡ πρώτη του προτεραιότητα καί ὁ ἀσίγαστος πόθος τῆς καρδιᾶς του. Πραγματοποίησε χιλιάδες ὁμιλίες καί διαλέξεις σέ πολλές πόλεις τῆς Ἑλλάδος, καθώς καί στούς ὁμογενεῖς τοῦ ἐξωτερικοῦ, στή Γερμανία (1966-1968, 1987, 1988-1989), Ἀγγλία (1982-1983) καί Αὐστραλία (1985). Ὡς συνεργάτης ραδιοφωνικῶν καί τηλεοπτικῶν σταθμῶν ἐπί σειρά ἐτῶν παρουσίασε θέματα ἐκλαϊκευμένης θεολογίας.

 Ὑπῆρξε ὁ πνευματικός ἡγέτης καί δι­δάσκαλος τῶν χριστιανικῶν Ἀδελφοτήτων τῆς Θεσσαλονίκης «ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ», «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΛΠΙΣ», «ΘΕΟΤΟΚΟΣ» καί τοῦ συνδέσμου χριστιανῶν νέων «ΛΥΧΝΟΣ», καθώς καί τῆς Ἀδελφότητος «Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑ­ΡΑ» στά Γρεβενά.

 Ἀπό τίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1970 καί ἑξῆς εἶχε τήν εὐθύνη καί τήν καθοδήγηση τῶν κύκλων μελέτης τῆς ἁγίας Γραφῆς πού λειτουργεῖ ἡ Ἀδελφότητα «ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ» στή Θεσσαλο­ νί­κη καί σέ ἄλλες περιοχές μέ τήν εὐλογία τῶν οἰκείων Μητροπολιτῶν. Ἔχει δέ καταρτίσει βοηθήματα γιά τούς κυκλάρχες, ὅπου ἑρμηνεύει ὁλόκληρα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης καί ἐκλεκτές περικοπές τῆς Παλαιᾶς. Ἑκατοντάδες εἶναι ἐπίσης οἱ εἰσηγήσεις του σέ Ἱερατικά Συνέδρια διαφόρων Μητροπόλεων.

 Ὡς φοιτητής ἀκόμη διηύθυνε χριστιανική κατασκήνωση μαθητῶν στό Πήλιο. Στή συνέχεια, ἐπί σαράντα καί πλέον ἔτη διατέλεσε ἀρχηγός χριστιανικῶν κατασκηνώσεων, ὅπου ἔδωσε ὁλόψυχα τόν ἑαυτό του κατηχώντας καί νουθετώντας νυχθημερόν παιδιά, νέους ἀλλά καί οἰκογενειάρχες.

 Στήν κοινωνική καί φιλανθρωπική δράση ὑπῆρξε ἐπίσης ἀξιοθαύμαστος. Συμμετέχοντας στά προβλήματα τῶν χειμαζομένων ὀρθοδόξων ἀδελφῶν πραγματοποίησε ἐπισκέψεις στήν περιοχή τῆς Ἀλβανίας καί τῆς Βοσνίας.

 Καί ποιός δέν ἔχει νά καταθέσει γιά τόν κόπο του, τή θυσία του, τό στοργικό του ἐνδιαφέρον, τήν πατρική του καρδιά! Χωρίς ποτέ νά ὑπολογίσει τόν ἑαυτό του, ὁ ἴδιος πολλές φορές ἄγρυπνος, κατάκοπος, ἐμπερίστατος, ἔσπευδε, διανύοντας ἀκόμη καί πολλά χιλιόμετρα, νά βρε θεῖ κοντά σέ ὅσους εἶχαν ἀνάγκη, νά γίνει πράγματι Κυρηναῖος τους. Ἔτρεχε νά ἐπισκεφθεῖ ἀρρώστους, νά συνδράμει ἐνδεεῖς, νά ἀποφυλακίσει φυλακισμένους μεταγγίζοντάς τους τήν ἐλπίδα πού πηγάζει ἀπό τή μετάνοια· μεριμνοῦσε νά παρηγορήσει πενθοῦντες καί θλιμμένους, νά στηρίξει κλονιζομένους, νά μονοιάσει οἰκογένειες, νά χειραγωγήσει στήν πίστη νέους, νά ἐπαναφέρει πλανεμένους στήν Ἐκκλησία. Ἀλλά καί πλῆθος μαθητῶν του θά ἔχουν νά θυμοῦνται μέ εὐγνωμοσύνη τήν ἀνθοδέσμη τῶν θείων μηνυμάτων πού τούς προσέφερε στό μυστή­ριο τῶν γάμων τους, καθώς καί στίς βαπτίσεις τῶν παιδιῶν τους.

 Καλοκαίρι 2011: Ὑφίσταται σοβαρό κλονισμό ἡ ὑγεία του. Ὑπέμεινε καρτερικά τή δοκιμασία, δίνοντας μάθημα γιά τό πῶς ἀντιμετωπίζει τόν σταυρό τῆς ἀρρώστιας ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Μέχρι καί τήν τελευταία στιγμή δέν ἔπαυσε νά κηρύττει, νά γράφει, νά ὑπαγορεύει, νά διορθώνει, νά κατευθύνει, νά ἐπικοινωνεῖ καί νά ἐνδιαφέρεται γιά τίς ἀνάγκες ἐν­δεῶν ἀδελφῶν.

 Στό διάστημα αὐτό συμπληρώνει τό συγγραφικό του ἔργο μέ τρία νέα βιβλία: «Ὁ ἀντίχριστος καί τό 666» (ἀρχές καλοκαιριοῦ 2011), «Ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Ἰωάννου τόμος Α΄ , εἰσαγωγικά καί ἑρμηνεία κεφ. 13» (Νοέμβριος 2011), «Αὐγή μυστικῆς ἡμέρας» (Μάρτιος 2012). Παράλληλα συγκέντρωνε τήν ὕλη τοῦ τρίτου βιβλίου τῆς σειρᾶς γιά τό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί παρέδιδε γιά ἐκτύπωση τόν τρίτο τόμο τῆς «Ἑρμηνείας στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο».

 25 Μαρτίου: Παρακολουθεῖ τό θεατρικό «Κατσαντώνης» πού ἀνέβασαν οἱ νέοι τοῦ συνδέσμου «ΛΥΧΝΟΣ» στήν αἴθουσα τῆς Ἀδελφότητος «Ἀπολύτρωσις».

 31 Μαρτίου: Παρότι οἱ σωματικές του δυνάμεις εἶχαν ἀρχίσει νά τόν ἐγκαταλείπουν, καλεῖ τά στελέχη καί τακτοποιεῖ ἐκκρεμότητες σχετικά μέ δραστη­ ριότητες τοῦ πνευματικοῦ του ἔργου.

 Ξημέρωμα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα (15-4-2012): Μέσα στήν ἀναστάσιμη χαρά ὁ ἀναστημένος Κύριος καλεῖ τόν διαπρύσιο κήρυκα τῆς Ἀναστάσεως κοντά του, γιά νά γιορτάσει «ἐκτυπώτερον» τό Πάσχα μαζί του.

 Μνησθείη Κύριος τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης του καί τῶν ποικίλων θυσιῶν γιά τήν οἰκοδομή καί τόν καταρτισμό τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ!

ΙΚΕΣΙΑ ΣΤΟΝ ΚΥΡΙΟ
'Εξόδιος Ἀκολουθία ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Στεργίου Σάκκου	Σύντομο βιογραφικό Στεργίου Σάκκου
Ἀξία τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ	20 Χρόνια Κατασκήνωση Ζιάκα σέ 20 λεπτά
Ἐπιστολές	Μετοχή τῆς Ἀδελφότητός μας στήν Θριαμβεύουσα Ἐκκλησία
Ἀναμνήσεις φίλων	Ἕνας σύγχρονος μάρτυρας τῆς Ἀναστάσεως
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ 2014	ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ 2015
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ 2016 Παιδαγωγός τῶν νέων...	Πενταετές Μνημόσυνο Στεργίου Σάκκου (2017)
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ 2018 Ἐραστής καί ἑρμηνευτής τῆς Ἁγίας Γραφῆς	ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ, 12-5-2019
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ 2022 Ἄνθρωπος ἀγάπης Τραγούδι: "Στόν δάσκαλο" (Χορωδία ΛΥΧΝΟΣ)

Ἡ θεραπεία τῶν δέκα λεπρῶν ἀποτελεῖ ἕνα ἀκόμη διαπιστευτήριο τῆς θεότητος τοῦ Ἰησοῦ Xριστοῦ, μία πρόσθετη εὐκαιρία γιά τούς Ἰουδαίους νά ἀναγνωρίσουν τήν θεϊκή του ἐξουσία. Ἐντούτοις, στά πρόσωπα τῶν ἐννέα λεπρῶν προβάλλει ἡ ἀχαριστία τοῦ εὐεργετημένου λαοῦ. Πράγματι, ὁ Ἰσραήλ ἀποδείχθηκε ἀνάξιος τῆς σωτηρίας πού τοῦ πρόσφερε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἐνῶ ἕνας Σαμαρείτης κέρδισε τήν σωτηρία. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι μόνο ὁ Λουκᾶς, ὁ εὐαγγελιστής πού ἀπευθύνεται στούς ἐξ ἐθνῶν χριστιανούς διασώζει τό συγκεκριμένο περιστατικό, ἀκριβῶς διότι μαρτυρεῖ ὅτι ὁ ἰουδαϊκός λαός δέν εἶναι πλέον ὁ προνομιοῦχος κληρονόμος τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ Θεοῦ· ὅτι ἡ σωτηρία προσφέρεται σέ ὅλους ἐκείνους πού πλησιάζουν τόν Ἰησοῦ μέ βαθειά καί γνήσια πίστη. Τό γεγονός, δηλαδή, τῆς θεραπείας τῶν δέκα λεπρῶν, ὅπως ἀκριβῶς περιγράφεται ἀπό τόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ, ἀποτελεῖ ἕνα προανάκρουσμα τῆς πίστεως τῶν ἐθνικῶν καί τῆς ἐντάξεώς τους στήν Ἐκκλησία. 
 17,11. Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ πορεύεσθαι αὐτὸν εἰς Ἰερουσαλήμ καὶ αὐτὸς διήρχετο διὰ μέσου Σαμαρείας καὶ Γαλιλαίας. 
 Γιά τρίτη φορά ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς σημειώνει ἐν τῷ πορεύεσθαι αὐτὸν εἰς Ἰερουσαλήμ (πρβλ. 9,51· 13,22). Πρόκειται γιά τίς περιοδεῖες πού καλύπτουν τούς τελευταίους 6-8 μῆνες τῆς ἐπίγειας ζωῆς τοῦ Kυρίου καί πού θά καταλήξουν στήν τελευταία ἐπίσκεψή του στήν Ἰερουσαλήμ, ὅπου θά συντελεσθεῖ ἡ σύλληψη καί τά σεπτά πάθη του. Κατά τήν περιοδεία αὐτή διήρχετο διὰ μέσου Σαμαρείας καὶ Γαλιλαίας· καθώς κατευθυνόταν ἀπό τήν βόρεια Παλαιστίνη πρός τήν Ἰουδαία, περνοῦσε ἀπό τά σύνορα μεταξύ Γαλιλαίας καί Σαμάρειας. Δέν εἶναι δυνατόν νά προσδιορισθεῖ ἀκριβῶς ἡ πορεία πού ἀκολουθεῖ ὁ Ἰησοῦς. Eἶναι ὅμως φανερό ὅτι δέν μπαίνει στήν Σαμάρεια ἀλλά καί δέν διασχίζει κατευθεῖαν τήν Περαία ἀπ’ ὅπου προτιμοῦσαν νά περνοῦν οἱ Γαλιλαῖοι καί οἱ Ἰουδαῖοι ἀποφεύγοντας τήν ἐπικοινωνία μέ τούς Σαμαρεῖτες. Ἀκολουθεῖ τήν γραμμή τῶν συνόρων ἀπό τήν Δύση πρός τήν Ἀνατολή, ὥστε νά μποροῦν νά τόν ἀκούσουν καί οἱ κάτοικοι τῆς Σαμαρείας, πού βρίσκεται στά δεξιά του καί οἱ Γαλιλαῖοι, τῶν ὁποίων ἡ περιοχή εἶναι στά ἀριστερά του. Kατευθύνεται πρός τόν Ἰορδάνη ἀπό ὅπου θά περάσει στήν Περαία. 
 17,12. Καὶ εἰσερχομένου αὐτοῦ εἴς τινα κώμην ἀπήντησαν αὐτῷ δέκα λεπροὶ ἄνδρες, οἳ ἔστησαν πόρρωθεν. 
 Καθώς ὁ Ἰησοῦς ἔμπαινε σέ ἕνα χωριό τῆς παραμεθόριας περιοχῆς, εἰσερχομένου αὐτοῦ εἴς τινα κώμην, εἶχε ἕνα θλιβερό συναπάντημα· ἀπήντησαν αὐτῷ δέκα λεπροὶ ἄνδρες. Oἱ λεπροί ἔστησαν πόρρωθεν, στάθηκαν μακριά ἀπό τόν Kύριο καί τήν συνοδεία του, διότι σύμφωνα μέ τόν μωσαϊκό νόμο θεωροῦνταν ἀκάθαρτοι καί ἀπαγορευόταν νά πλησιάζουν τούς ὑγιεῖς ἀνθρώπους. 
 17,13. καὶ αὐτοὶ ἦραν φωνὴν λέγοντες· Ἰησοῦ ἐπιστάτα, ἐλέησον ἡμᾶς.
  Ἡ τοπική ἀπόσταση δέν ἐμπόδισε τούς λεπρούς νά βρεθοῦν κοντά στόν Ἰησοῦ μέ τήν ἱκεσία τους· «τῷ μὲν τόπῳ πόρρω ἵσταντο, τῇ δὲ ἱκεσίᾳ ἐγγὺς ἐγένοντο», σχολιάζει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος. Μόλις τόν εἶδαν ἀπό μακριά ἦραν φωνήν, ἔβγαλαν φωνή δυνατή. Φώναξαν καί οἱ δέκα μαζί μέ ὅλη τους τήν δύναμη, ἐπε­δή τούς χώριζε κάποια ἀπόσταση καί ἐπιπλέον ἡ φωνή τους ἦταν ἀλλοιωμένη καί βραχνή ἐξαιτίας τῆς ἀρρώστιας. Ἐξάλλου, καί ὁ μεγάλος πόνος τούς ἐξωθοῦσε νά κραυγάσουν. Δέν ἦταν μόνο καταδικασμένοι σέ μία σκληρή καί ἀπεχθῆ ἀσθένεια· ἡ ἐγκατάλειψη καί ἡ ἀποκοπή ἀπό τήν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων μεγάλωνε τήν θλίψη τους, τήν ἔκανε ἀβάσταχτη. 
 Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο οἱ δέκα λεπροί ἀπευθύνονται στόν Kύριο δηλώνει τόν ἐξαιρετικό σεβασμό τους πρός Αὐτόν. Στό γνωστό ὄνομά του Ἰησοῦς προσθέτουν τήν προσφώνηση ἐπιστά­τα, δηλαδή Κύριε, διδάσκαλε (πρβλ. 5,5). Δείχνουν ἔτσι ὅτι τοῦ ἀναγνωρίζουν κάποια ὑπερφυσική δύναμη καί ἐξουσία. Παρ’ ὅτι ζοῦσαν στήν ἐρημιά οἱ λεπροί φαίνεται ὅτι εἶχαν ἀκούσει γιά τά θαυμαστά σημεῖα τοῦ Ἰησοῦ, μεταξύ τῶν ὁποίων καί θεραπεῖες λεπρῶν. Γι’ αὐτό τόν ἱκετεύουν νά τούς σπλαγχνισθεῖ· ἐλέησον ἡμᾶς. Kαί βέβαια, τό ἔλεος πού ἐκλιπαροῦν εἶναι ἡ θεραπεία τῆς ἀσθένειάς τους. Ἐμπιστεύονται τόν ἑαυτό τους στήν εὐσπλαγχνία του μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά τούς χαρίσει τήν ὑγεία. Eἶναι δέ ἀξιοσημείωτο ὅτι δέν παρακαλοῦν ὁ καθένας γιά τόν ἑαυτό του ἀλλά ὅλοι γιά ὅλους. Aὐτό καθιστᾶ πολύ πιό δυνατή τήν ἱκεσία τους. 
 17,14. Καὶ ἰδὼν εἶπεν αὐτοῖς· πορευθέντες ἐπιδείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι. Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτοὺς ἐκαθαρίσθησαν. 
 Ὁ φιλάνθρωπος Ἰησοῦς ἀκούγοντας τήν θερμή ἱκεσία τῶν λεπρῶν, στράφηκε πρός τό μέρος τους. Ἰδὼν, μόλις εἶδε τό οἰκτρό κατάντημά τους, τά παραμορφωμένα πρόσωπα, τά καταφαγωμένα ἀπό τήν λέπρα σώματα, τούς συμπόνεσε καί τούς ἀπηύθυνε τόν λόγο, εἶπεν αὐτοῖς. Δέν τούς λέγει κάποιο λόγο θεραπείας ἤ ἔστω παρηγοριᾶς, ὅπως θά περιμέναμε. Τούς στέλνει στούς ἱερεῖς μέ τήν ἐντολή· πορευθέντες ἐπιδείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι. Αὐτοί θά τούς ἔδιναν τό πι-στοποιητικό ὑγείας καί τήν ἄδεια νά ἐπιστρέψουν στίς οἰκογένειές τους. Ὅταν ὁ Κύριος θεράπευσε τόν ἕνα λεπρό (βλ. Λκ 5,14· Μθ 8,4) τοῦ εἶπε «δεῖξον σεαυτὸν τῷ ἱερεῖ», ἐδῶ χρησιμοποιεῖ πληθυντικό, διότι ἀνάμεσα στούς δέκα λεπρούς ὑπῆρχε ὁ Σαμαρείτης, ἴσως καί ἄλλοι ὁμοεθνεῖς του. Aὐτοί θά πήγαιναν στούς δικούς τους ἱερεῖς, στόν ναό τους στό ὄρος Γαριζίν, ἐνῶ οἱ Ἰουδαῖοι θά ἔπαιρναν τήν πιστοποίηση τῆς ὑγείας τους ἀπό τόν ἁρμόδιο ἱερέα καί κατόπιν θά πήγαιναν νά προσφέρουν τήν ὁρισμένη θυσία στόν Ναό τοῦ Σολομῶντος. 
 Ἡ προτροπή τοῦ Ἰησοῦ θέτει σέ δοκιμασία τήν πίστη τῶν λεπρῶν. Δίχως νά ἀσχοληθεῖ καθόλου μέ τήν τραγική κατάστασή τους, δίνει ἐντολή νά παρουσιασθοῦν στούς ἱερεῖς. Kαί ἐκεῖνοι, ἐνῶ εἶναι ἀκόμη λεπροί, δέν ἀμφισβητοῦν τόν λόγο τοῦ Ἰησοῦ. Πιστεύουν στήν δύναμή του, ὑπακοῦν μέ ἐμπιστοσύνη στήν παραγγελία του καί σπεύδουν «ἀδιστάκτως» νά τήν ἐκπληρώσουν. Γι’ αὐτό, καθώς προχωροῦν θεραπεύονται· καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτοὺς ἐκαθαρίσθησαν. Δέν προσδιορίζεται πόσο εἶχαν ἀπομακρυνθεῖ, ὅταν πραγματοποιήθηκε ἡ θεραπεία τους. Ὁπωσδήποτε ὅμως δέν θά ἦταν πολύ μακρινή ἡ ἀπόσταση, ὥστε νά μποροῦν νά ἐπι-στρέψουν καί νά τόν βροῦν στήν κώμη ἔξω ἀπό τήν ὁποία τούς εἶχε θεραπεύσει. 
 17,15-16. Εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, ἰδὼν ὅτι ἰάθη, ὑπέστρεψε μετὰ φωνῆς μεγάλης δοξάζων τὸν Θεόν, καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ· καὶ αὐτὸς ἦν Σαμαρείτης.
  Ἕνας ἀπό τούς δέκα λεπρούς, εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, μόλις εἶδε ὅτι θεραπεύθηκε, ἰδὼν ὅτι ἰάθη, δέν πῆγε στόν ἱερέα, ἀλλά γύρισε πίσω νά βρεῖ τόν εὐεργέτη του Ἰησοῦ. Οἱ δέκα λεπροί εἶχαν ὑψώσει ὅλοι μαζί τήν φωνή τους κάτω ἀπό τήν πίεση τῆς ἀνάγκης· ἕνας μόνον ἐπέστρεψε τώρα μετὰ φωνῆς μεγάλης ὑψώνοντας καί πάλι τήν φωνή του δοξάζων τὸν Θεὸν μέ εὐγνωμοσύνη. Οἱ ἄλλοι θά ἔτρεξαν νά πανηγυρίσουν τό γεγονός μέ τούς δικούς τους. Ἄν μάλιστα ἦταν ὅλοι Ἰουδαῖοι, θά χάρηκαν καί θά ἔνιωσαν κάποια ἀνακούφιση πού ἀπαλλάχθηκαν ἀπό τήν μιαρή γι’ αὐτούς παρουσία τοῦ Σαμαρείτη. Θά πίστευαν ὅτι καί ἐκεῖνος προφανῶς κατευθύνεται πρός τήν οἰκογένειά του. Ὁ Σαμαρείτης ὅμως ἔκα­νε κάτι ἐντελῶς διαφορετικό. Ἀναζήτησε τόν Ἰησοῦ, ἀποδεικνύοντας ὅτι παρά τήν σκληρή δοκιμασία ἡ ψυχή του διατηροῦσε τήν εὐγένεια, πού ἔλειπε ἀπό τούς Ἰουδαίους. 
 Δέν ἦταν, ὡστόσο, μόνον ἡ εὐγένεια καί ἡ εὐγνωμοσύνη, βασικά στοιχεῖα τῆς ἀνθρωπιᾶς, πού ὁδήγησαν τόν πρώην λεπρό στά πόδια τοῦ εὐεργέτη του. Μέσα του ὡρίμασε καί ἡ πίστη, πού εἶχε γεννηθεῖ μαζί μέ τήν προσδοκία τῆς θεραπείας καί ηὔξανε συνεχῶς, ὥστε νά ἐπιζητεῖ τήν ἐπικοινωνία μέ Ἐκεῖνον πού κα­τα­λάβαινε ὅτι δέν ἦταν ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος· ἦταν ὁ μέγας Ἀρχιερέας. Ἡ δική του παρουσία ἔδινε κῦρος στούς ἱερεῖς τοῦ νόμου. Δέν χρειαζόταν, λοιπόν, νά προσέλθει στούς ἱερεῖς ὁ θεραπευμένος λεπρός, ἦρθε στόν ἴδιο τόν Ἀρχιερέα! Κυριευμένος ἀπό δέος, μόλις συνάντησε τόν Ἰησοῦ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ, ἔπεσε στά γόνατα καί ἀ­κούμ­πησε τό πρόσωπό του μπροστά στά πόδια του ἐκ-φράζοντας τόν βαθύτατο σεβασμό του. Ἡ προσκύνηση, ὅπως καί ἡ δόξα, ἁρ­μόζει μόνο στόν Θεό (πρβλ. Ἀπ 19,10). Ὁ εὐγνώμων λεπρός δόξαζε τόν Θεό πού δέν ἔβλεπε, καί εὐχαριστοῦσε τόν ἄνθρωπο Ἰησοῦ πού ἔβλεπε. Aὐθόρμητα ὅμως, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνεται, προσκύνησε τόν Θεάνθρωπο, τόν κρυπτόμενο Θεό καί φαινόμενο ἄνθρωπο. Παρ’ ὅλο πού δέν εἶχε ἀκόμη σαφῆ πίστη στήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Xριστοῦ, διαισθανόταν ὅτι στό πρόσωπό του συναντοῦσε τόν ἴδιο τόν Θεό. 
 Στήν συνοριακή περιοχή Γαλιλαίας καί Σαμάρειας φαίνεται ὅτι ὑπῆρχε καταυλισμός στόν ὁποῖο ζοῦσαν ἀπομονωμένοι Γαλι­λαῖοι καί Σαμαρεῖτες προσβεβλημένοι ἀπό τήν φοβερή ἀσθένεια τῆς λέπρας. Παρά τήν ἀμοιβαία ἐχθρότητα πού ὑπῆρχε ἀνάμεσά τους (πρβλ. Ἰω 4,9), ὁ πόνος τούς εἶχε ἑνώσει στόν ἴδιο τόπο. Mέ ἔμφαση ὁ εὐαγγελιστής σημειώνει ὅτι ὁ εὐγνώμων λεπρός ἦταν Σαμαρείτης· καὶ αὐτὸς ἦν Σαμαρείτης. Ἡ πληροφορία, ὅπως ἑρ­μηνεύουν οἱ πατέρες, σημειώνεται «ἵνα μηδεὶς ἐθνικὸς ἀπογινώσκῃ καὶ ἵνα μηδεὶς ἐκ προγόνων ἁγίων ὢν καυχῷτο». 
 17,17-18. Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; Οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; Οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος; 
 Eἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι δέν ἀναφέρεται τό πρόσωπο στό ὁποῖο ἀπευθύνεται ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς. Προφανῶς ὁ λόγος τόν ὁποῖο εἶπεν δέν εἶναι ἀπάντηση στόν εὐγνώμονα Σαμαρείτη, ἀλλά ἕνα σχόλιο σέ ὅλο τό περιστατικό καί τήν συμπεριφορά τῶν θεραπευθέντων. Tά τρία ἀλλεπάλληλα ἐρωτήματα πού διατυπώνει στιγματίζουν τήν ἀχαριστία τῶν ἐννέα ἰουδαίων λεπρῶν· 
 α) Οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; Ἀναμφίβολα τό ἐρώτημα, ὅπως καί τά δύο ἑπόμενα, εἶναι ρητορικό· δέν δηλώνει ἄγνοια τοῦ Ἰησοῦ. Ἐκφράζει τήν ἔντονη ἀποδοκιμασία του, διότι δέν αἰσθάνθηκαν ὅλοι οἱ θεραπευμένοι τήν ἀνάγκη νά ἐπιστρέψουν καί νά εὐχαριστήσουν γιά τήν θεραπεία τους. Διέθεταν πίστη καί οἱ δέκα λεπροί, ἀλλά μόνον ἕνας ἀπό αὐτούς ἐκδήλωσε εὐγνωμοσύνη. Τῶν ἄλλων λεπρῶν ἡ πίστη ἦταν νεκρή, χωρίς ἔργα (βλ. Ἰα 2,17). 
 β) Οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; Τό δεύτερο ἐρώτημα ἀντηχεῖ ὅπως ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ στόν παράδεισο, ὅταν ἀναζητοῦσε τόν Ἀδάμ μετά τήν πτώση του· «Ἀδάμ, ποῦ εἶ;» (Γέ 3,9). Ἐκφράζει ὅλη τήν θλίψη τοῦ πανάγαθου Κυρίου γιά τήν ἀγνωμοσύνη τοῦ πλάσματος πού τόσο εὐεργέτησε, γιά τήν ἑκούσια ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν προσφορά τῆς θεϊκῆς ἀγάπης. Αὐτή ἡ ἀχαριστία, τήν ὁποία ἐκ τῶν προτέρων γνώριζε ὁ Ἰησοῦς, δέν τόν ἐμπόδισε, ὡστόσο, νά χαρίσει τήν θεραπεία καί στούς ἐννέα ἀχάριστους. 
 γ) Οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος; Εἶναι ἰδιαίτερα βαρυσήμαντο τό γεγονός ὅτι εὐγνώμων φάνηκε κάποιος πολύ καταφρονεμένος ἀπό τούς Ἰουδαίους, ἕνας ἀλλογενής Σαμαρείτης. Οἱ Σαμαρεῖτες θεωροῦνταν ἀπό τούς Ἰουδαίους ἀλλοεθνεῖς καί ὄχι γνήσιοι ἀπόγονοι τοῦ Ἰσραήλ, διότι στό βόρειο βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ εἶχαν σημειωθεῖ πολλές ἑκούσιες καί ἀναγκαστικές μεταναστεύσεις, ἐποικισμοί καί ποικίλες ἐπιμειξίες, μετά ἀπό τίς διαδοχικές εἰσβολές Ἀσσυρίων, Χαλδαίων, Περσῶν, Ἑλλήνων καί Ρωμαίων. Αὐτή ἡ καταφρόνια πρός τό γένος τοῦ θεραπευμένου Σαμαρείτη ἔκανε τήν εὐγνωμοσύνη του ἀκόμη μεγαλύτερη στό πρόσωπο τοῦ ἰουδαίου Ἰησοῦ, ὁ ὁποῖος τοῦ χάρισε τήν ὑγεία ἀδιαφορώντας γιά τήν προαιώνια ἔχθρα πού χώριζε τούς Ἰουδαίους ἀπό τούς Σαμαρεῖτες.
  Ἡ ἀντίθεση ἀνάμεσα στούς ἐννέα ἀγνώμονες λεπρούς καί τόν ἕνα εὐγνώμονα ἐξαίρει περισσότερο τήν εὐγνωμοσύνη τοῦ Σαμαρείτη καί καθιστᾶ βαρύτερη τήν ἀχαριστία τῶν ἄλλων. Θλιβερή ἡ διαπίστωση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου· «Ἰουδαῖοι ὄντες, εἰς ἀχάριστον λήθην ἐμπεσόντες, οὐχ ὑπέστρεψαν δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ· ὅθεν σκληροκάρδιον καὶ ἀμνήμονα παντελῶς δεικνύει τὸν Ἰσραήλ». 
 17,19. Καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἀναστὰς πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε. 
 Στόν εὐγνώμονα Σαμαρείτη ὁ Κύριος χάρισε κάτι ἀνώτερο ἀπό τήν ὑγεία τοῦ σώματος· τήν σωτηρία, πού εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς. Οἱ ἐννέα λεπροί ἔδειξαν πίστη στήν δύναμή του καί ἔλαβαν τήν ἱκανοποίηση τοῦ αἰτήματός τους. Ἡ σχέση τους ὅμως μέ τόν Ἰησοῦ περιορίστηκε σ’ αὐτή τήν «ἰδιοτελῆ δοσοληψία». Δέν θέλησαν νά προχωρήσουν σέ στενώτερη ἐπαφή καί ἐπικοινωνία μαζί του. Ἀνάλογα μέ τήν πίστη τους καί τήν διάθεση τῆς ψυχῆς τους ἔλαβαν καί αὐτοί τήν ἀμοιβή τους. Ὁ Σαμαρείτης ἐπιδίωξε μία ἀμεσώτερη σχέση μέ τόν Ἰησοῦ. Μία τέτοια κίνηση δηλώνει πίστη ἄλλης ποιότητος. Αὐτήν ἐξαίρει ὁ Κύριος διαβεβαιώνοντας τόν Σαμαρείτη ἡ πίστις σου σέσωκέ σε. 
 Παράλληλα ἡ διαβεβαίωσή του αὐτή εἶναι καί γιά τούς μαθητές μία ἐπιπλέον ἐπιβεβαίωση τῶν θαυμαστῶν ἀποτελεσμάτων πού μπορεῖ νά ἐπιφέρει ἡ δυνατή πίστη, γιά τήν ὁποία τούς εἶχε μιλήσει προηγουμένως (στ. 6). Aὐτή ἡ σωτήρια πίστη ἀμείβεται μέ τόν καθαρισμό τῆς λέπρας ὄχι μόνο τοῦ σώματος ἀλλά καί τῆς ψυχῆς. Ἐλευθερώνει ἀπό τήν ἁμαρτία, πού κρατᾶ τόν ἄνθρωπο ἀποκομμένο ἀπό τήν κοινωνία του μέ τόν Θεό.