- Κυρία, θά ἤθελα νά ἀνακοινώσω κάτι στό τμῆμα, ἀλλά διστάζω. Μπορεῖ­τε νά πεῖτε νά μέ ἀκούσουν γιά λίγα λε­πτά; μοῦ λέει παρακλητικά ὁ Γιῶργος, καθώς μπαίνω στό Α2.
- Καλά, ἐσύ δέν εἶσαι ὁ πρόεδρος τοῦ Πενταμελοῦς;
- Ναί, ἀλλά ἔχω δυσκολία, ποτέ δέν μέ ἀκοῦνε. Δέν ἔχω πειθώ.
- Μοιάζεις μέ τόν Φωκίωνα, πού θά γνωρίσουμε σήμερα, τοῦ λέω. Τά ἴδια περνοῦσε κι αὐτός μέ τούς Ἀθηναίους. Μετά τήν παρουσίαση θά σοῦ δώσω λί­γα λεπτά νά μιλήσεις.
- Καλημέρα στό Α2, λέω καί μπαίνω ἀμέσως στό θέμα τῆς ἡμέρας. Ξέρετε ποιόν μεγάλο Ἀθηναῖο θά μᾶς παρου­σιάσει σήμερα ἡ «Ὁμάδα Ἀρχαίων Στρατηγῶν»; Εἶναι αὐτός πού ἐκλέχτηκε 45 φορές στρατηγός, κάτι πρωτοφανές στήν Ἀθήνα.
-  Γιά 45 χρονιές δηλαδή;
- Ναί, ἄν καί εἶχε ἕνα μοναδικό μειο­νέκτημα: Δέν μποροῦσε νά πείσει μέ τόν λόγο του. Δύσκολα μποροῦσε νά ἐ­πη­ρε­άσει τήν Ἐκκλησία τοῦ Δήμου. Σᾶς ἀ­κοῦ­με παιδιά!
Ἡ ὁμάδα παίρνει θέση στήν ἕδρα καί ἡ παρουσίαση ξεκινᾶ.
- Φωκίων: λιτός, τίμιος, ἀφιλοκερδής, μετρημένος καί συνετός. Κάπως ἔτσι τόν περιγράφει ὁ Πλούταρχος, ὁ ὁποῖος καί διασώζει πολλά ἀπό τά εὐ­φυῆ ἀποφθέγματά του, κάποια ἀπό τά ὁποῖα θά σᾶς παρουσιάσουμε σήμερα.
- Μαθήτευσε στόν Πλάτωνα καί στόν φιλόσοφο Ξενοκράτη, ἐνῶ νεαρός ἀ­κό­μα πολεμοῦσε δίπλα στόν ἀθηναῖο στρατηγό Χαβρία, ἀποκτώντας πλούσια πο­λεμική ἐμπειρία. Τό 376 π.Χ. στή ναυμαχία τῆς Νάξου μαζί μέ τόν Χαβρία, σέ ἡ­λικία 26 ἐτῶν, συνέβαλε στή νίκη κατά τῶν Σπαρτιατῶν. Ἦταν σκληραγωγημένος. Στίς πολεμικές ἐκστρατεῖες πήγαι­νε γυμνός καί ξυπόλυτος, γι᾽ αὐτό καί ἔ­λεγαν πώς πραγματικά ἔκανε κρύο μό­νον ὅταν ὁ Φωκίων ἔβαζε χιτώνα. Κάπο­τε τόν ἔ­στειλε ὁ Χαβρίας νά μαζέψει τούς φόρους ἀπό τούς συμμάχους τῶν Ἀθηναίων καί τοῦ ἑτοίμασε εἴκοσι πολεμικά πλοῖα γιά συνοδεία. «Δέν πάω σέ ἐ­χθρούς, πάω σέ συμμάχους. Ἕνα πλοῖο ἀρκεῖ», εἶπε ὁ Φωκίων.
- Νά ποῦμε ἀκόμα ὅτι ὁ Φωκίων ἦ­ταν διορατικός στρατηγός. Γρήγορα συνειδητοποίησε ὅτι ἡ Μακεδονία ἀπο­τελοῦσε τήν ἀνερχόμενη δύναμη στήν Ἑλλάδα. Στήν Ἐκκλησία τοῦ Δήμου πρότεινε νά ἀποδεχθοῦν τούς ὅρους πού πρόσφερε ὁ Φίλιππος γιά τήν ἀναγνώριση τῆς ἡγεμονίας του, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη ὁ Δημοσθένης ἤθελε νά πολεμήσουν τούς Μα­­κεδόνες μακριά ἀπό τήν Ἀθήνα. Ὁ Φωκίων τότε σχολίασε: «Ἄς μήν ἐξετάζουμε ποῦ θά πολεμήσουμε, ἀλλά πῶς θά νικήσουμε, γιατί γιά τούς ἡττημένους ὅλες οἱ συμφορές εἶναι κοντά». Εἶναι χαρακτηριστικό αὐτό πού διασώζει ὁ Πλούταρχος, ὅτι ὁ Δημοσθένης κάθε φορά πού σηκωνόταν ὁ Φωκίων γιά νά μιλήσει, ἔλεγε πώς σηκώνεται «ἡ κοπὶς τῶν λόγων μου». Κάποτε ὁ Δημοσθένης τοῦ εἶπε: «Φωκί­ωνα, ἄν οἱ Ἀθηναῖοι χάσουν τό μυαλό τους, θά σέ σκοτώσουν!». Κι ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: «Κι ἐσένα, ἄν τό βροῦν».
- Καί ποιόν ἀπό τούς δύο ἄκουσαν οἱ Ἀθηναῖοι; ρωτάει μέ ἀγωνία ὁ Γιῶρ­γος.
- Οἱ Ἀθηναῖοι τελικά ἄκουσαν τόν Δημοσθένη, ἀλλά ἡ Ἀθήνα ἔχασε τή μά­χη. Γιά τίς διαπραγματεύσεις τῆς εἰρήνης ἔ­στειλαν βέβαια τόν Φωκίωνα, τόν ὁποῖο ὁ Φίλιππος ἐκτίμησε ἰδιαίτερα. Λίγα χρόνια ἀργότερα, ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἐρχόταν ἐναντίον τους, οἱ Ἀθηναῖοι ἔστειλαν πρόταση εἰρήνης, τήν ὁποία ἐκεῖνος ἀ­πέρριψε. Δέν συμπεριφέρθηκε ὅμως μέ τόν ἴδιο τρόπο στόν Φωκίωνα, ὁ ὁποῖος τοῦ πρότεινε νά σταματήσει νά μάχεται τούς Ἕλληνες καί νά στραφεῖ κατά τῶν βαρβάρων. Ὁ Ἀλέξανδρος τοῦ ἔστειλε ἀργότερα ἀπό τήν Ἀσία ὡς ἔνδειξη φιλί­ας 100 τάλα­ντα. Κι ὅταν ὁ Φωκίων ρώτη­σε «Γιατί μόνο σέ ἐμένα;», ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἀλέξανδρου ἦταν: «Γιατί μόνον ἐσύ εἶσαι τί­μι­ος». «Ἔ, τότε ἄφησέ με καί νά φαίνομαι καί νά εἶμαι τέτοιος», ἀπάντησε ὁ Φωκίων καί ἀρνήθηκε τά χρήματα.
- Αὐτός εἶναι πολιτικός! σχολιάζει ἡ Ἀλεξάνδρα μέ χαρά.
- Ὅταν πέθανε ὁ Ἀλέξανδρος, οἱ Ἀ­θηναῖοι ἑτοιμάστηκαν πάλι γιά πόλε­μο, ἀλλά ὁ Φωκίων ἦταν ἀντίθετος. Ὅ­ταν ὁ Ὑπερείδης ρώτησε πότε θά τούς συμβούλευε νά πολεμήσουν κατά τῶν Μα­κε­δόνων, ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Ὅταν ἴδω τοὺς μὲν νέους τὴν τάξιν βουλομένους φυλάττειν (νά σέβονται τή νομιμότητα), τοὺς δὲ πλουσίους εἰσφέρειν καὶ τοὺς δὲ ρήτορας (τούς πολιτικούς) ἀπέχεσθαι τοῦ κλέπτειν τὰ δημόσια». Τελικά οἱ Ἀθηναῖοι πολέμησαν, ἀλλά ἡτ­τήθηκαν βαριά. Ὁ Δημοσθένης καί οἱ ἀ­ντιμακεδόνες πολιτικοί ἐγκατέλειψαν τήν Ἀθήνα. Ὁ Φωκίων ἀνέλαβε ἀκόμα μία φορά νά διαπραγματευθεῖ τούς ὅ­ρους τῆς ὑποταγῆς τῶν Ἀ­θηναίων, οἱ ὁ­ποῖοι ἦταν σκληροί.
- Στά χρόνια πού ἀκολούθησαν, ὑ­πέργηρος ὁ Φωκίων, προσπαθοῦσε νά διοικήσει τήν κατακτημένη Ἀθήνα. Ὕ­στε­ρα ἀπό συκοφαντικές ἐνέργειες πολιτι­κῶν, τό 319 π.Χ., ὁ Ἀγνωνίδης τόν κατη­γόρησε γιά προδοσία. Σύμφωνα μέ τόν Πλούταρχο, ἡ ἐτυμηγορία τοῦ δικαστηρί­ου ἦταν προαποφασισμένη: ὁ Φωκίων καί οἱ φίλοι του καταδικάστηκαν σέ θάνα­το.
- Ὁ Φωκίων ὁρίσθηκε νά πιεῖ τό κώνειο τελευταῖος. Πρίν πεθάνει, προέ­τρε­ψε τόν γιό του Φῶκο νά μήν κρατήσει κακία στούς Ἀθηναίους. Ἐπειδή ὅμως τό δη­λητήριο ἐξαντλήθηκε, ὁ δήμιος ζήτησε νά πληρωθεῖ γιά νά παρασκευάσει νέο. Ὁ Φωκίων τό πλήρωσε, λέγοντας εὔθυμα: «Οὔτε νά πεθάνεις δέν μπορεῖς στήν Ἀθήνα».
- Τί κρίμα... Καί ποῦ τόν ἔθαψαν; ρωτάει ἡ Μαρία πολύ στενοχωρημένη.
- Βγῆκε νόμος νά ἀπαγορευτεῖ ἡ τα­φή του. Κάποιος Κωνωπίωνας ὅμως, πού ἀναλάμβανε τέτοιες πράξεις ἐ­πί πληρωμῇ, ἔκλεψε τή σορό τοῦ Φωκίωνα καί ἔτσι ἡ γυναίκα του ἔθαψε τά κόκκαλά του στήν ἑ­στία τοῦ σπιτιοῦ τους. Σύντο­μα ἡ κοινή γνώμη ἄλλαξε, ὁ Ἀ­γνωνίδης ἐκτελέστηκε καί οἱ Ἀ­θη­ναῖ­οι τίμησαν τόν στρατηγό τους Φωκίωνα μέ ἕνα χάλκινο ἄγαλμα καί ἀξιοπρεπῆ ταφή.
Χειροκροτᾶμε τήν ὁμάδα γιά τήν ὡ­ραία παρουσίαση, ὅ­ταν ὁ Νῖκος ἀπό τό τελευταῖο θρανίο σηκώνεται μέ ἀγανά­κτη­ση:
- Πῶς γίνεται, κυρία, καί ὅ­λους τούς μεγάλους τούς καταδικάζουν; Προχτές λέγαμε γιά τόν Σωκράτη πού καταδικά­στη­κε σέ θάνατο μέ τόν ἴδιο τρόπο. Ἀλ­λά καί στή νεότερη ἱστορία δολοφο­νήσαμε τόν Κα­ποδί­στρι­α! Δικάσαμε τόν Κολοκοτρώνη!
- Ναί, παιδιά, δυστυχῶς ἡ ἑλληνική ἱστορία ἔχει νά πα­ρου­σιάσει καί τέτοιες μελανές σε­λίδες. Εἶναι, θαρρεῖς, στό αἷ­μα τῆς φυλῆς μας νά ὁδηγεῖ στόν θάνατο τούς ἄριστους καί ἱ­κα­νούς. Κοινή ἡ ἀ­γνωμοσύνη στούς μεγάλους ἄνδρες τῆς Ἑλ­λάδας. Ἡ πατρίδα μας δέν εἶχε πάντοτε ἡγέτες πού τῆς ἄ­ξιζαν, ἀλλά κι ὅταν στό διάβα τῶν καιρῶν ἐμ­φανιζόταν κάποιος, ἔβρισκε ἄ­δο­ξο τέλος. Μα­κάρι νά μήν κά­νουμε κι ἐ­μεῖς τά ἴδια! Ἔλα, Γιῶργο, τώ­ρα νά μιλήσεις στήν τά­ξη καί... μήν πτοεῖσαι ἄν δέν τούς πείσεις! Θυμήσου τόν Φωκίωνα!

Μ.Ε.Χ.