Ἦταν ὅλοι ἐκεῖ, στόν μητροπο­λι­τικό ναό τῶν Ἀθηνῶν. Ἦρθαν νά ξε­προ­βο­δί­σουν μιά ἐξέχουσα διεθνῆ προσωπι­κό­τη­τα, πού ἔφυγε γιά τόν οὐρανό. Μόνον οἱ προσφιλεῖς του ἀξιωματικοί καί στρατι­ῶτες ἀπουσίαζαν οἱ περισσότεροι, γιατί ἀπό τήν 28η Ὀ­κτω­βρίου 1940 πολεμοῦ­σαν τιτάνια, γιά 94η μέρα, κεῖ πάνω στά βορειοη­πει­ρωτικά βουνά.
  Στίς 6 τά χαράματα τῆς 29ης Ἰα­νου­α­ρίου 1941 ἄφησε τήν τελευταία του πνοή στό σπίτι του στήν Κηφισιά ὁ πρωθυ­πουρ­γός Ἰωάννης Μεταξᾶς, σέ ἡλικία 70 χρονῶν. Τήν προηγουμένη κοινώνη­σε τῶν ἀχράντων Μυστηρίων. Ὅλοι ἔ­κλαι­γαν στήν Ἐξόδιο Ἀκολουθία του.
  Ἦταν ὁ ἄνδρας μέ τήν ἐξαιρετική στρατιωτική ἰδιοφυΐα. Ἡ γερμανική ἐ­κτί­μηση πρός τήν ἀνωτερότητά του τόν τίμησε μέ τήν ἐντοιχισμένη ἐπιγρα­φή στήν Πρωσική Ἀκαδημία Πολέμου στό Βερολίνο, ὅπου σπούδαζε: «Οὐδέν πρόβλημα ἄλυτον δι’ Ἰωάννην Μετα­ξᾶν».
  Ὑπῆρξε στρατηγικός σύμβουλος τοῦ βασιλιᾶ Γεωργίου Α´, τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου, τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέ­λου, τοῦ βασιλιᾶ Γεωργίου Β´. Ὁ Βε­νι­ζέλος αὐτόν ἐπέλεξε γιά ὑπασπιστή του.
   Στούς Βαλκανικούς Πολέμους ἀ­ναδείχθηκε μεγάλη στρατιωτική μορ­φή. Στήν ἱεραρχία τοῦ ἐπιτελείου ἦταν τέταρτος, ἀλλά θεωροῦνταν ὁ «ἐγκέ­φα­λός» του. Σχεδίασε νικηφόρες μά­χες. Δια­πραγματεύτηκε, συνέγραψε καί ὑπέγραψε τό Πρωτόκολλο παράδοσης τῆς Θεσσαλονίκης ἀπό τόν τοῦρκο στρατηγό Ταξίν πασᾶ στίς 26 Ὀκτωβρίου 1912.
  Ὡς στρατιωτικός σύμβουλος τοῦ πρω­θυπουργοῦ Βενιζέλου μετέβη στό Λονδίνο, γιά νά διαπραγματευτεῖ τούς ὅρους εἰρήνης μέ τήν Τουρκία, ὥστε νά τερματιστεῖ ὁ Α΄ Βαλκανικός Πόλε­μος. Ἀπό κεῖ ἐπειγόντως τόν κάλεσε τό ἐπιτελεῖο τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου νά ἐ­πιστρέψει, γιά νά παραβρεθεῖ στίς ἐπιχει­ρήσεις γιά κατάληψη τῆς Ἠ­πεί­ρου. Θεωρεῖται ὁ ἐμπνευστής καί ὁ δη­μιουρ­γός τοῦ σχεδίου κατάληψης τοῦ Μπιζανίου. Τό Πρωτόκολλο παράδο­σης τῶν Ἰωαννίνων ἀπό τόν Ἐσσάτ πασᾶ στίς 21 Φε­βρου­αρίου 1913 ἔχει καί τή δική του ὑ­πο­γραφή. Ἐπιπλέον, ὁ Βενιζέλος τοῦ ἀ­νέθεσε νά σχεδιάσει καί νά διαπραγματευτεῖ τή συνθήκη τοῦ Βουκουρεστίου, μέ τήν ὁποία θά ἔληγε ὁ Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος.
  Σέ ὅ,τι προέβλεψε γιά τούς πολέμους τῶν ἡμερῶν του δικαιώθηκε. Ἡ ἀκρί­βεια τῶν πετυχημένων ἐκτιμήσεών του, σύμφωνα μέ τούς ἱστορικούς, ἀγγίζει τά ὅρια τῆς μεταφυσικῆς.
Ὅταν οἱ Ἀγγλογάλλοι σκόπευαν, τό 1915, νά ἀποβιβάσουν στρατό στά Δαρδανέλια μέ στόχο νά προελάσουν πρός τήν Κωνσταντινούπολη, ὁ Μετα­ξᾶς προ­έ­βλεψε ὅτι θά ἀποτύχουν, ἀφοῦ οἱ Τοῦρ­­κοι εἶχαν τοποθετήσει πολυβολεῖα στά Δαρδανέλια. Πραγμα­τικά, ὁ ἀπολο­γισμός τῆς ἐπιχείρησης τῶν συμμάχων στή χερσόνησο τῆς Καλ­λίπολης ἦταν τραγικός: 700.000 νε­κροί.
Σωστή ἀνάλυση ἔκανε καί γιά τή μικρασιατική ἐκστρατεία. Ἔβλεπε πώς ὁ Κεμάλ κινοῦνταν ἄνετα στά βάθη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί ἤλεγχε τήν ἐνδο­χώ­ρα. Ἑπομένως, ἦταν παράτολμη καί καταδικασμένη ἐκ τῶν προτέρων ἡ προέ­λαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ στό ἐσω­τερικό τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Γι’ αὐτό καί ὁ ἴδιος ἀρνήθηκε στούς ἀντιβενι­ζελικούς νά ἀ­να­λάβει τήν ἀρχιστρα­τηγία τῆς Μικρασιατικῆς Ἐκστρατείας.
Ἀπό τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1936, πού ὁ βασιλιάς Γεώργιος Β΄ τόν διόρισε πρω­θυπουργό, διέβλεψε πώς ἄρχισαν νά φαί­­νονται τά πρῶτα σύννεφα μιᾶς πα­γκόσμιας σύρραξης στόν οὐρανό τῆς Εὐ­ρώπης. Γι’ αὐτό ἄρχισε μία ἐπιμελῆ στρατιωτική προετοιμασία γιά τήν ἄμυ­να καί θωράκιση τῆς πατρίδας μας.
  Ὡς πρωθυπουργός καί ὑπουργός Στρατιωτικῶν συνέλαβε μεγαλόπνοο ἔρ­γο. Σχεδίασε τήν κατασκευή ὀχυρῶν κα­τά μῆκος τῶν ἑλληνοβουλγαρικῶν συνό­ρων, σέ περίπτωση εἰσβολῆς κατά τόν ἐ­πικείμενο Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέ ἀ­πόλυτη μυστικό­τητα κατασκευάστηκαν 21 ὑπόγεια ὀ­χυρά συγκροτήματα, πού πέρασαν στήν ἱστορία ὡς ὀχυρά «τῆς Γραμμῆς Με­ταξᾶ».
   Μέ τό ξημέρωμα τῆς 28ης Ὀκτω­βρί­ου, οἱ Ἕλληνες ἦταν πανέτοιμοι νά ἀντιμετωπίσουν τήν ἰταλική ὑπεροπλία.
  Ὅταν ὁ Ἰταλός πρεσβευτής Γκρά­τσι εἶπε «Κύριε πρόεδρε, ἔχω ἐντολή νά σᾶς ἀνακοινώσω ὅτι σέ περίπτωση πού δέν δεχτεῖτε τούς ὅρους τοῦ τε­λεσι­γρά­φου, τά ἰταλικά στρατεύματα θά μποῦν στό ἑλληνικό ἔδαφος στίς 6 τό πρωί», ὁ Ἰω­άννης Μεταξᾶς «δέν πα­ρέπεμψε τό θέμα τῆς ἰταλικῆς ἀ­πει­λῆς οὔτε στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χά­γης, οὔτε ἐ­πικαλέ­στη­κε τό διε­θνές δίκαιο, οὔτε ἔκανε διπλω­μα­τική ἐπι­τροπή γιά νά κά­νει συζήτηση μέ τούς Ἰταλούς, οὔτε ζήτησε τή συν­δρο­μή τῶν Μεγάλων Δυνά­μεων. Κατάλαβε ὅτι ἐ­κείνη τή στιγμή ἔ­πρεπε νά ὑπερα­σπι­στεῖ τήν πατρίδα του καί μέσα σέ λίγα δευτερόλεπτα ἔδωσε τή δέουσα ἀπά­ντηση πού ἐπικύρωσε ὁ ἑλληνικός λα­ός μέ τή στάση του τό πρωί τῆς ἄλλης μέρας. Παρουσιάζεται ἀπόλυτη σύ­μπνοια κυβερνήτη καί λαοῦ, πού ὁδή­γησε στό ἔπος. Ἦταν μιά σπάνια περίοδος ἑνότητας», κατά τόν διδά­κτο­ρα Οἰκονομικῶν καί Κοινωνικῶν Ἐπι­στημῶν τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Γενεύης Μελέτη Μελετόπουλο.
  Ἔκπληκτος ὁ κόμης Γκράτσι ἀπό τήν ἀταλάντευτη ἀντιμετώπιση τοῦ ἕλ­ληνα πρωθυπουργοῦ σημειώνει στό ἡ­μερολόγιό του: «Ἔφυγα, ἀφοῦ ὑπο­κλί­­­­θη­κα μέ βαθύτατο σεβασμό μπρο­στά στόν περήφανο γέροντα, ὁ ὁποῖος δέν δίστασε οὔτε στιγμή νά ἐ­κλέξει γιά τήν πατρίδα του τόν δρόμο τῆς θυσίας ἀντί τῆς ἀτίμωσης».
  Στήν ἀρχή τοῦ πολέμου ὁ Με­τα­ξᾶς σέ συνέντευξή του πρός τούς ἐκ­δότες καί ἀρχισυντάκτες τό­νισε πώς οἱ συμ­μα­χικές δυνάμεις θά ἐπικρατήσουν. Καί πάλι οἱ προβλέψεις του ἐπαλη­θεύτη­καν.
«... Πιστεύω ἀκράδαντα ὅτι τελικῶς ἡ νίκη θά εἶναι μέ τό μέρος μας. Οἱ Γερ­μανοί δέν θά νικήσουν... Θέλω φεύ­γο­ντες ἀπό τήν αἴθουσαν αὐτήν νά πάρετε μαζί σας ὅλην τήν δική μου ἀπό­λυτη βεβαιότητα ὅτι θά νικήσω­μεν... Ἡ Ἑλλάς δέν πο­λε­μᾶ διά τήν νίκην. Πολεμᾶ διά τήν Δόξαν. Καί διά τήν τιμήν της...».
  Στό κρισιμότατο γιά τήν Ἑλλά­δα διάστημα, ἀπό τόν τορπιλισμό τῆς «Ἕλ­­λης» (15-8-1940) μέχρι καί τή στιγμή τοῦ αἰφνιδίου θανάτου του, εἶχε τή γενική ἀποδοχή πάντων. Ἦταν ὁ πατέρας τοῦ Ἔ­θνους. Ἡ στά­ση του ἀπέναντι στούς Ἰταλούς μέ τό ἡρωικό «ΟΧΙ», ἀλλά καί τά ἀποτελέσματα τῆς στρατιωτι­κῆς προετοιμασίας τῆς Ἑλ­λάδας στόν πόλεμο τοῦ 1940, τόν καταξίωσαν στίς καρδιές τῶν Ἑλλήνων, κι ἔφυγε δοξασμένος.
  Καί ἡ κηδεία του ἦταν μιά ξεχωριστή στιγμή ἑνότητας. Μές στό πάνδημο πένθος τά μάτια ὅλων ἦ­ταν νοτισμένα. Μά συνάμα ἕνα ἀ­κα­θό­ρι­στο, θολό ἐρωτηματικό ἀνα­δευόταν μέσα τους καί πλανιόταν γύρω τους. Τί ἄραγε προοιωνίζεται; «Ἀρχαί ὠδίνων», ἀρχή δεινῶν καί ὀδυνῶν;

Ἑλληνίς

"Ἀπολύτρωσις", Ἰαν. 2024