Τό «Πέρασμα» (ἑβρ. «Pesah») εἶναι ἡ λέξη μέ τήν ὁποία ἔμεινε γνωστή στήν ἱστορία ἡ «δέκατη πληγή τοῦ Φαραώ» καί συγχρόνως ἡ θαυματουργική ἀπαλλαγή τῶν ἀρχαίων Ἰσραηλιτῶν ἀπό αὐ­τήν. Ἦταν τό πέρασμα τοῦ Ὀλο­θρευ­τῆ, πού θανάτωσε ὅλα τά πρωτότοκα τῶν Αἰγυπτίων τό βράδυ τῆς 14ης τοῦ πρώτου μήνα τοῦ ἔτους κατά τό ἡμερολόγιο τῆς ἐποχῆς. Οἱ Ἰσραηλίτες προστατεύθηκαν ἀπό τή θεϊκή ὀργή χάρη στό αἷμα ἑνός ἀμνοῦ, τόν ὁποῖο ἔσφαξαν, σύμφωνα μέ τήν ἐντο­λή πού εἶχαν λάβει νωρίτερα ἀ­πό τόν Θε­ό, καί μέ τό αἷμα του ἔβαψαν τό κάσωμα τῆς θύρας τοῦ σπιτιοῦ τους. Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ θάνατος προσπέρασε τά σπίτια τους καί, ὅταν ξημέρωσε, ξεκίνησαν τή μεγάλη περιπέτεια τῆς ἐπιστροφῆς στή γῆ τῶν πατέρων τους Ἀ­βρα­άμ, Ἰσαάκ καί Ἰα­κώβ (βλ. Ἔξ κεφ. 12-13).
  Ἡ σφαγή ὅμως αὐτή δέν ἦταν τόσο ἁπλή. Ἔπρεπε νά γίνει μέ μία συγκεκριμένη διαδικασία, ἡ ὁποία γιά τή συγκε­κρι­μένη χρονική στιγμή ἦταν πέρα γιά πέρα περιττή, ἀφοῦ δέν ἐξυπηρετοῦσε κανένα πρακτικό σκοπό. Σύμφωνα μέ τίς ὁδηγίες, κάθε ἰσραηλιτική οἰκογένεια ἔ­πρεπε νά προμηθευτεῖ ἕνα πρόβατο τή δέκατη ἡμέρα τοῦ πρώτου μήνα· ἔ­πρε­πε νά εἶναι ἀρτιμελές καί χωρίς κανένα σωματικό ἐλάττωμα, νά εἶναι ἀρ­σενικό καί ἡλικίας ἑνός ἔτους. Ἔπρεπε δηλα­δή νά ἔχει ὅλες τίς προδιαγραφές πού ἡ μω­σαϊκή νομοθεσία θά ὅριζε ἀργότε­ρα γιά τά προσφερόμενα στή λατρεία τοῦ Θεοῦ ζῶα, προκειμένου νά τοῦ ἀφι­ε­ρω­θοῦν μέ τίς ἅγιες θυσίες. Μετά τό βάψιμο τῶν θυρῶν τους μέ τό αἷμα του, ἔπρεπε νά τό ψήσουν ὁλόκλη­ρο στή φω­τιά, νά μήν τό βράσουν, καί νά τό φᾶνε διαμελισμένο σέ τμήματα χωρίς ὅμως νά σπάσουν κανένα κόκκαλό του. Θά ἔπρε­πε νά φαγωθεῖ γρήγορα, μαζί μέ ἄζυμο ψωμί καί πικρά χόρτα, καθώς θά βρισκόταν σέ κατάσταση ἐξόδου: ντυμένοι μέ τά ροῦ­χα τους καί ζωσμένοι τή μέση, μέ ὑ­πο­δή­ματα στά πόδια καί ρα­βδί στό χέρι, ἐνῶ θά στέκονταν ὄρθιοι καί θά ἦταν ἕ­τοιμοι γιά τήν ἀναχώρηση. Κανείς δέν ἔ­πρεπε νά βγεῖ ἀπό τό σπίτι του ὅλη τή νύχτα, ἐνῶ ὁ ἀμνός ἔπρεπε νά καταναλωθεῖ ὁλόκληρος μέχρι τό πρωί. Ἐάν κά­τι πε­ρίσ­σευε, ἔπρεπε νά τό κάψουν στή φω­τιά πρίν φύγουν.
  Ὅλες αὐτές οἱ λεπτομέρειες ἀποτυπώνουν, ἐκτός ἀπό τήν κρισιμότητα καί τό ἐπεῖγον τῆς κατάστασης, τόν ἰδιαίτε­ρο χαρακτήρα τῆς ἀπελευθέρωσης· δέν ἦταν μία ἁπλή ἀνθρώπινη ἀνακούφιση ἀπό τόν πόνο καί τή δουλεία, ἀλλά μία θεϊκή δωρεά καί ἑπομένως ἱερή, ἡ ὁποία ἔπρεπε νά ἐπιτελεσθεῖ μέ κάθε ἀκρίβεια, μέ τήν ἱερότητα καί τήν ἁγιότητα πού ται­ριάζει στόν Θεό.
  Σύντομα ἡ θεϊκή εὐεργεσία ἐπιβεβαιώθηκε, ὅταν ἐπαναλήφθηκε μέ μιά νέα ἀφορμή καί ἕνα νέο «πέρασμα»: μέ τή διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας, ἡ ὁ­ποία βρέθηκε μπροστά τους ὡς τό νέο, μεγαλύτερο καί θανατηφόρο ἐμπόδιο πού συνάντησαν στήν πορεία τους, κα­θώς πίσω τους ἐρχόταν ἀπειλητικός ὁ αἰγυπτιακός στρατός. Ὁ ἡγέτης Μωυ­σῆς ἔλαβε τήν ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά ὑψώσει τό ραβδί του καί νά ἐκτείνει ἐμπρός τό χέρι του σχηματίζοντας τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Τά νερά σχίστηκαν καί οἱ Ἰσ­ραηλίτες πέρασαν στήν ἀπένα­ντι ὄχ­θη, ἐ­νῶ οἱ Αἰγύπτιοι ἀποκλεί­στη­καν στήν ἄλ­λη. Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ λαός τοῦ Θε­οῦ ἀπελευθερώθηκε πλήρως ἀπό τή σκληρή δουλεία καί πῆρε τόν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς στήν πατρογονική Γῆ τῆς ἐλευθερίας καί τῆς εὐη­μερίας.
  Ἔτσι ὁλοκληρώθηκε καί ἡ εὐεργεσία τῆς ἀπελευθέρωσης. Ὁ ἀμνός τῆς νύχτας ἐκείνης, πού θυσιάστηκε καί μέ τό αἷμα του σώθηκε ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, συ­γκέντρωσε ἐπάνω του ὅλο τόν συμβολισμό τοῦ γεγονότος. Μέ τήν ἴδια δια­δι­- κα­σία ἐπαναλήφθηκε ἡ θυσία του στήν πρώτη ἀνάμνηση τοῦ Πάσχα τό δεύτε­ρο ἔτος μετά τήν ἀπελευθέρωση (βλ. Ἀρ 9,1-5), ὅπως καί κατά τήν πρώ­τη εἴσοδο στή Γῆ τῆς ἐπαγγελίας (βλ. Ἰη 5,10). Μέ τόν ἴδιο τρόπο τηρήθηκε πι­στά ὅλους τούς ἑπόμενους αἰ­ῶ­νες σέ κάθε ἐτήσια ἐπέτειο τοῦ γεγο­νότος, στό πασχά­λιο δεῖπνο τῆς νύχτας τῆς 14ης τοῦ πρώτου μήνα τοῦ ἔ­τους, καλλιεργώντας σταθερά καί συστηματικά τήν προσμονή τῆς νέας μεγάλης εὐεργετι­κῆς παρέμβασης τοῦ Θεοῦ, πού θά χάρι­ζε τήν πλήρη καί ἀμετάκλητη ἀπελευ­θέ­ρωση ἀπό κάθε πό­νο καί κάθε εἴ­δους δυστυχία στόν λαό του.
  Ἡ ἀναμενόμενη αὐτή παρέμβαση τοῦ Θεοῦ ἔγινε πράξη μέ τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ἀλλά μέ ἕναν παράδοξο τρόπο, πού ἔδειξε ὅτι καμία ἀπό τίς τελετουργικές ἐκεῖνες λεπτομέρειες ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα δέν ἦταν τυχαία, ἀλ­- ­λά τυπολογικῶς προφητική: Ὁ Ἰη­σοῦς ἀ­να­κηρύχθηκε «ὁ ἀμνὸς τοῦ Θε­οῦ ὁ αἴ­ρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω 1,29), θυσιάστηκε στόν σταυ­ρό χω­ρίς νά συ­ντριβεῖ κανένα ὀστό του (βλ. Ἰω 19,36) τήν Παρασκευή τοῦ πασχάλιου Σαββάτου ἐ­κεί­νου τοῦ ἔτους, κατά τήν ὥρα τῆς παρασκευῆς (προετοιμασίας) τοῦ πα­σχάλιου δείπνου. Καί μέ τήν τριήμερη ταφή του πραγματοποίησε τό μεγάλο Πέρασμα ἀπό τή χώρα τῆς σκιᾶς καί τοῦ θανάτου στή Γῆ τῆς ἀνάστασης, τῆς ζω­ῆς, τῆς ἐλευθερίας καί τῆς και­νῆς κτίσης, συμπαρασύροντας μαζί του καί ὅλο τόν λαό του, τόν νέο Ἰσ­ρα­ήλ, τήν Ἐκ­κλη­σία. Ἔγινε ὁ ἴδιος ἡ «Χώρα τῶν ζώντων»! Χριστός ἀνέστη!

Ἀθανάσιος Γ. Παπαρνάκης

"Ἀπολύτρωσις", Ἀπρ. 2023