Ὁ ἅγιος Γεράσιμος Παλλαδᾶς, Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας (1633 -1714), ὑπῆρξε, κατά τόν μοναχό Καισάριο Δαπόντε τόν Ξηροποταμηνό, «ἀνήρ σοφώτατος καί ἁγιώτατος, θεολόγος, φιλόσοφος, ἀνιχνευτής τοῦ βάθους τῶν θείων Γραφῶν». Ἁγιοκατατάχτηκε ἀπό τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας τό 2002 καί ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 15 Ἰανουαρίου. Συνέγραψε ἔργα θεολογικά, ὑμνογραφικά, φιλοσοφικά καί φιλολογικά. Μεταξύ τῶν θεολογικῶν του ἔργων συγκαταλέγεται καί ἕνας λόγος στήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου*.
Ὁ ἅγιος Γεράσιμος σχετικά μέ τήν προέλευση τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς ἐπισημαίνει ὅτι ἀνάγεται στή φοβερότερη ἀπό τίς πληγές τοῦ Φαραώ, σέ ἐκείνη τῆς θανάτωσης τῶν πρωτοτόκων τῶν Αἰγυπτίων. Ἀπό τότε ὁ Θεός ζήτησε ἀπό τούς Ἰουδαίους νά φέρουν ὅλα τά ἀρσενικά στόν ναό, ὡς ἐκδήλωση εὐγνωμοσύνης γιά τή σωτήρια ἐκείνη παρέμβασή του (Βλ. Ἔξ 13,1-2.12). Ἡ παρέλευση τῆς περιόδου τῶν σαράντα ἡμερῶν ἀπό τή γέννηση τοῦ παιδιοῦ μέχρι τήν ἀφιέρωσή του στόν ναό ἦταν ἀναγκαία, προκειμένου ἡ μητέρα καί τό βρέφος νά «καθαρισθοῦν» ἀπό τίς συνέπειες τοῦ τοκετοῦ. Βέβαια ὁ Θεός Λόγος δέν ἦταν ἀνάγκη νά ὑποστεῖ αὐτή τή διαδικασία, τήν ὑπέστη ὅμως γιά δύο λόγους, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Γεράσιμος ἀκολουθώντας τήν ἑρμηνευτική γραμμή τῶν ἁγίων Πατέρων: «ἕνα μέν διά νά μήν γράψουσιν εὐθύς οἱ Ἑβραῖοι πώς δέν ὑποτάσσεται εἰς τόν νόμο, ἄλλο, διά νά μήν σκεφτοῦν καί ποῦν ὅτι δέν εἶναι ἀληθής ἄνθρωπος».
Στό γεγονός τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ὁ «δίκαιος καὶ εὐλαβὴς» Συμεών (βλ. Λκ 2,25). Στό κείμενο τῆς Γραφῆς ὁ Συμεών ὀνομάζεται λιτά «ἄνθρωπος ἐν Ἰερουσαλήμ». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης συνέλεξε ἀπόψεις τῶν διαφόρων ἑρμηνευτῶν γιά τό τί ἀκριβῶς ὑπῆρξε ὁ Συμεών. Καταλήγει ὅμως ἀρκούμενος στό Εὐαγγέλιο νά γεραίρει τόν Συμεών «ὡς ἄνδρα ἁπλῶς πνευματοκίνητον» (βλ. Λκ 2,25-26).
Ὁ Κύριος, λοιπόν, σύμφωνα μέ τόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ, ἀπό τή μητρική ἀγκαλιά τῆς εὐλογημένης μητέρας Του βρίσκεται στή γεροντική ἀγκαλιά τοῦ πνευματέμφορου Συμεών (βλ. Λκ 2,26), σημειώνει ὁ ἅγιος Γεράσιμος. Καλοτυχίζει μάλιστα τόν γέροντα ὁ Ἅγιος, διότι παρά τά γεράματά του τολμᾶ καί πηγαίνει στόν ναό καί «ὑπαντάνει», ὑποδέχεται, «τὸ σωτήριον τοῦ Θεοῦ», σηκώνει μέ τά γεροντικά του χέρια «τό παιδί αὐτό πού εἶναι βαρύ ὅσο βαρύς εἶναι ὁ κόσμος ὅλος». «Ἰσχύσατε χεῖρες Συμεὼν τῷ γήρᾳ ἀνειμέναι», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία αἰῶνες μετά τήν προφητεία τοῦ Ἠσαΐα (35, 3). Ἰσχύσατε, διότι τοῦ παιδιοῦ αὐτοῦ ἡ κεφαλή φθάνει μέχρι τόν οὐρανό, ὑπογραμμίζει ὁ ἅγιος Γεράσιμος, τά πόδια Του βρίσκονται στή γῆ καί στή θάλασσα, τό ἄνοιγμα τῶν χεριῶν Του φθάνει στά πέρατα τοῦ κόσμου (βλ. Ἠσ 66,1).
«Γέροντα Συμεών», «ἅγιε πρεσβύτα», ἀναφωνεῖ ὁ ἅγιος Γεράσιμος, αὐτό τό παιδί εἶναι ἀπέραντο ὅσο ἀπέραντος εἶναι ὁ ὠκεανός, «δέν φοβᾶσαι μή καταποντιστεῖς;»· αὐτό τό παιδί κατοικεῖ ὑψηλά, δέν φοβᾶσαι μή λειώσουν «τά κέρινα φτερά» τῶν λογισμῶν σου; αὐτό τό παιδί εἶναι φωτιά· πρόσεξε, μήν κάψει τό πρόσωπό σου! Μπροστά σ’ αὐτό τό θέαμα, ἐσύ πρεσβύτα, «τῶν ἀποῤῥήτων μύστα», ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας, λέγε μόνον τό «νῦν ἀπολύεις»...
Διατρέχει ὁ Ἅγιος τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη, ἐπισημαίνοντας ὅτι τό βρέφος αὐτό εἶναι Αὐτός πού δημιούργησε τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα, τόν οὐρανό καί τή γῆ, πού φώτισε τούς προφῆτες, πού θά νικήσει τόν θάνατο μέ τήν ἀνάστασή Του καί θά ξαναέλθει ἐπάνω στίς νεφέλες τοῦ οὐρανοῦ. Καί ρωτᾶ ὁ Ἅγιος: «Εἷναι ἀρκετός, τρισμακάριε Συμεών, ὁ πολύς καί ἀμέτρητος ἁγιασμός πού ἔλαβες;».
Φέτος, στή δεσποτικοθεομητορική ἑορτή τῆς Ὑπαπαντῆς, ἄς ἀναλογιστεῖ ὁ κάθε πιστός τή δική του ὑπαπαντή, τό δικό του συναπάντημα μέ τόν Κύριο καί ἄς θεωρήσει τήν προτροπή τοῦ ἁγίου Γερασίμου στόν «τρισμακάριο» Συμεών προτροπή πρός τήν ἴδια του τήν ὕπαρξη: «Σκύψε κατά γῆς, προσκύνησε» τό ἅγιο παιδί καί τή μητέρα, καί «ἑτοιμάσου γιά τήν ἔξοδό σου, ἄν ἔχεις πόθο νά τόν βλέπεις παντοτινά».
Δ. Καλογεράκη
* Βλ. ἁγ. Γερασίμου Παλλαδᾶ, Ἅπαντα, τ. Β΄, ἐκδ. Ἱ. Μ. Βατοπαιδίου, 2018, σσ. 177-192.
ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΜΑΣ
