Γ΄. Γεγονότα τοῦ 1822
Τό 1822 εἶναι ἐξίσου πλούσιο σέ γεγονότα, ὅσο καί τό πρῶτο ἔτος τῆς Ἐπανάστασης. Τή χρονιά αὐτή παγιώνεται ἡ εἰκόνα πού εἶχε ἀρχίσει νά διαμορφώνεται κατά τούς πρώτους μῆνες. Ἡ Ἐπανάσταση, δηλαδή, ἑδραιώνεται μέν στή Νότια Ἑλλάδα (Πελοπόννησο καί Στερεά Ἑλλάδα), ἀλλά καταπνίγεται ὁριστικά σέ ἄλλες περιοχές (Μακεδονία, Ἤπειρο, Κρήτη).
Ἀρχικά, στά τέλη Ἰανουαρίου ἔχουμε μία ἀρνητική ἐξέλιξη, τήν κατάπνιξη τῆς ἀνταρσίας τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, ἡ ὁποία -γιά τούς ἐπαναστατημένους Ἕλληνες- ἀποτελοῦσε πολύτιμο ἀντιπερισπασμό. Ἔτσι, τά ἑνωμένα τουρκικά καί τουρκαλβανικά στρατεύματα μέ ἀρχηγό τόν Χουρσίτ πασά ἀπειλοῦν τό Σούλι καί τή Δυτική Στερεά. Σύντομα οἱ Σουλιῶτες πολιορκοῦνται καί παρά τή σθεναρή τους ἀντίσταση, ἡ ἔλλειψη τροφίμων τούς φέρνει σέ πολύ δύσκολη θέση. Τότε ὁ Μαυροκορδάτος, γιά νά τούς βοηθήσει, πραγματοποιεῖ ἐκστρατεία στήν Ἤπειρο, μέ τή συμμετοχή τῶν πρώτων τακτικῶν σωμάτων, ὅπου συμμετεῖχαν πολλοί φιλέλληνες κι Ἑπτανήσιοι. Μετά τίς πρῶτες συγκρούσεις, ἡ καθοριστική μάχη δίνεται στίς 4 Ἰουλίου στό Πέτα, κοντά στήν Ἄρτα. Οἱ Ἕλληνες ὑφίστανται πανωλεθρία καί οἱ περισσότεροι τακτικοί φιλέλληνες ἐξοντώνονται. Ἔτσι, οἱ Σουλιῶτες ἀναγκάζονται νά συνθηκολογήσουν καί ἀποχωροῦν μέ τίς οἰκογένειές τους στά Ἑπτάνησα, ἀπ’ ὅπου στή συνέχεια καταφεύγουν στό Μεσολόγγι.
Στίς ἀρχές τοῦ 1822 εἴχαμε ἐκ νέου ἐπανάσταση στή Μακεδονία καί πιό συγκεκριμένα στόν Ὄλυμπο καί στό Βέρμιο. Ἀρχικά, ἡ ἀσυντόνιστη δράση τῶν ἀρματολῶν τοῦ Ὀλύμπου δέν εἶχε ἐπιτυχία καί τό κίνημα καταπνίγηκε σύντομα. Ὅσοι ἐπαναστάτες γλύτωσαν κατέφυγαν στίς Βόρειες Σποράδες. Στό Βέρμιο, μετά τήν ἀποτυχία κατάληψης τῆς Βέροιας ἀπό τούς Ἕλληνες, ἀκολούθησε ἡ περίλαμπρη νίκη στή μάχη τῆς μονῆς Παναγίας Δοβρᾶ. Οἱ ἰσχυρές τουρκικές δυνάμεις (20.000) ὅμως πού ἔρχονται ἀπό τή Θεσσαλονίκη ἀναγκάζουν τούς ἐπαναστάτες νά ὀχυρωθοῦν στή Νάουσα. Στίς 13 Ἀπριλίου ἡ πόλη πέφτει στά χέρια τῶν Τούρκων κι ἀκολουθεῖ ὁλοκληρωτική σφαγή τῶν κατοίκων, τό γνωστό Ὁλοκαύτωμα τῆς Νάουσας. Πολλοί μακεδόνες πολεμιστές τότε κατέφυγαν μέ ἀρχηγούς τούς Γάτσο καί Καρατάσο στή Νότια Ἑλλάδα, γιά νά συνεχίσουν ἐκεῖ τόν ἀγώνα.
Στήν Κρήτη ἡ Ἐπανάσταση συνεχιζόταν, παρά τίς ἀποτυχίες τοῦ πρώτου ἔτους. Δέν ὑπάρχει ὅμως ὁ κατάλληλος συντονισμός οὔτε κάποιο κάστρο πού νά ἀποτελεῖ ὁρμητήριο τῶν ἐπαναστατῶν· ἡ προσπάθεια πού γίνεται γιά κατάληψη τοῦ Ρεθύμνου ἀποτυγχάνει. Ἔτσι, ἡ ἀποβίβαση 10.000 Αἰγυπτίων ἀναγκάζει τούς ἐπαναστάτες νά καταφύγουν στά βουνά καί ἡ Ἐπανάσταση οὐσιαστικά σβήνει.
Στή Στερεά Ἑλλάδα, παρά τίς ἐνισχύσεις ἀπό τήν Πελοπόννησο, τά πράγματα δέν ἐξελίσσονται καλά. Τόν Ἰανουάριο ἀποτυγχάνει ἡ ἐκστρατεία στήν Κάρυστο τῆς Εὔβοιας, ὅπου καί σκοτώνεται ὁ Ἠλίας Μαυρομιχάλης. Ἐπίσης, οἱ ἐπιχειρήσεις τόν Ἀπρίλιο ἐναντίον τῆς Ἁγίας Μαρίνας, τῆς Στυλίδας καί τῆς Ὑπάτης μέ τή συμμετοχή τοῦ Ἀνδρούτσου, τοῦ Δ. Ὑψηλάντη καί τοῦ Νικηταρᾶ ἀποτυγχάνουν καί συγχρόνως ὀξύνονται οἱ ἀντιθέσεις στρατιωτικῶν καί πολιτικῶν. Στά τέλη Ὀκτωβρίου οἱ Τοῦρκοι φτάνουν ἔξω ἀπό τό Μεσολόγγι καί τό πολιορκοῦν. Μέσα στήν πόλη βρίσκονται μόλις 360 ἄνδρες καί ὁ Μᾶρκος Μπότσαρης ξεκινᾶ διαπραγματεύσεις γιά νά κερδίσει χρόνο. Λίγες μέρες μετά, ὑδραίικα πλοῖα ἀποβιβάζουν 700 Πελοποννήσιους. Οἱ διαπραγματεύσεις σταματοῦν καί ἡ πολιορκία ξεκινᾶ. Τελικά, οἱ Τοῦρκοι ἐπιτίθενται ἀνήμερα τά Χριστούγεννα· οἱ Ἕλληνες ὅμως εἰδοποιημένοι ἀπό τόν Γιάννη Γούναρη, πού ἦταν στήν ὑπηρεσία (κυνηγός) τοῦ Ὀμέρ Βρυώνη, τούς περίμεναν καί πετυχαίνουν μεγάλη νίκη. Ἔτσι, λίγο ἀργότερα ἡ πολιορκία διαλύεται.
Στήν Πελοπόννησο τόν Ἰανουάριο οἱ Τοῦρκοι παραδίδουν στούς Ἕλληνες τό σημαντικό κάστρο τοῦ Ἀκροκορίνθου, ἀλλά ἡ πολιορκία τῆς Πάτρας ἀποτυγχάνει. Κι ἐνῶ οἱ διαφωνίες τῶν Ἑλλήνων ὀξύνονται, τόν Ἰούνιο ξεκινᾶ ἀπό τή Λάρισα ἡ μεγάλη ἐκστρατεία τοῦ Μαχμούτ πασᾶ Δράμαλη, πού μέ 30.000 περίπου ἄνδρες σαρώνει τή Στερεά Ἑλλάδα χωρίς ἀντίσταση. Μόλις φτάνει στήν Πελοπόννησο, τό κάστρο τοῦ Ἀκροκορίνθου παραδίδεται ἀμαχητί κι ἐπικρατεῖ μεγάλος πανικός· ἡ κυβέρνηση πού ἦταν στό Ἄργος μπαίνει σέ δύο πλοῖα νά γλυτώσει, ἐνῶ οἱ κάτοικοι πανικόβλητοι καταφεύγουν στά βουνά. Ὀρθώνουν τότε τό ἀνάστημά τους ὁ Θ. Κολοκοτρώνης κι ὁ Δ. Ὑψηλάντης. Ὁ Ὑψηλάντης κλείνεται στό κάστρο τοῦ Ἄργους μέ λίγους ψυχωμένους ἄνδρες γιά νά καθυστερήσει τούς Τούρκους, ἐνῶ ὁ Κολοκοτρώνης μαζεύει στρατό κι ἀκολουθεῖ τήν τακτική τῆς καμμένης γῆς. Τό σχέδιο ἔχει ἐπιτυχία, καθώς οἱ δυσκολίες στόν ἀνεφοδιασμό τοῦ μεγάλου στρατοῦ τῶν Τούρκων τούς ἀναγκάζουν νά ὑποχωρήσουν πρός τήν Κόρινθο. Στά στενά τῶν Δερβενακίων ὅμως τούς περιμένει ὁ Κολοκοτρώνης πού μαζί μέ τόν Παπαφλέσσα, τόν Νικηταρᾶ καί τόν Ὑψηλάντη τούς χτυπᾶ ἀλύπητα γιά τρεῖς ὁλόκληρες μέρες ἀπό τίς 26 ἕως τίς 28 Ἰουλίου. Περισσότεροι ἀπό 5.000 Τοῦρκοι χάνουν τή ζωή τους, ἐνῶ ὁ Δράμαλης λίγους μῆνες μετά πεθαίνει στήν Κόρινθο. Πρόκειται γιά τή μεγαλύτερη νίκη τῶν Ἑλλήνων, ἡ ὁποία ἑδραιώνει τήν κυριαρχία τους στήν Πελοπόννησο· λίγο ἀργότερα παραδίδεται καί τό Ναύπλιο.
Μέ τά γεγονότα πού ἐξελίχτηκαν στό ναυτικό πεδίο, ἀλλά καί τίς διπλωματικές ἐξελίξεις θά ἀσχοληθοῦμε στό ἑπόμενο ἄρθρο.
Παναγιώτης Μητσόπουλος
ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΜΑΣ
