Τά Γ´ καί Δ´ Βασιλειῶν, πού ἀποτελοῦσαν ἀρχικά ἕνα βιβλίο μέ τίτλο «Βασιλεῖαι», γράφτηκαν γύρω στό 550 π.Χ. ἀπό τόν προφήτη Ἰερεμία ἤ ἀπό τόν μαθητή καί γραμματέα του Βαρούχ. Καλύπτουν τήν περίοδο ἀπό τήν ἐγκαθίδρυση τῆς λαμπρῆς βασιλείας τοῦ Σολομώντα, γιοῦ καί διαδόχου τοῦ Δαβίδ, μέχρι τήν Βαβυλώνια Αἰχμαλωσία. 

Στό ἀποκορύφωμα τῆς δόξας του ὁ σο­φός Σολομώντας, μετά ἀπό γάμους πού ἔκανε μέ θυγατέρες βασιλέων ἄλλων ἐ­θνῶν, ἐκτράπηκε δυστυχῶς στήν εἰδωλολατρία παρασύροντας μαζί του καί τόν λαό. Ὕστερα ἀπό τόν θάνατό του, τό ἔ­θνος ξεκομμένο ἀπό τόν Θεό διχάστηκε σέ δύο βασίλεια: τό βόρειο, τοῦ Ἰσραήλ, καί τό νότιο, τοῦ Ἰούδα. Στό βόρειο βασίλειο ἔδρασε ὁ προφήτης Ἠλίας, γιά τόν ὁποῖο διαβάζουμε στό τελευταῖο τμῆμα τοῦ Γ΄ Βασιλειῶν (κεφ. 17-19).
Στόν βασιλιά Ἀχαάβ, τόν ἀσεβέστερο ἀπό ὅλους τούς βασιλεῖς τοῦ Ἰσραήλ, ἀ­ποστέλλεται ἀπό τόν Θεό ὁ Ἠλίας. Τοῦ ζητᾶ νά συγκεντρώσει τούς «ἱερεῖς τῆς αἰ­σχύνης» καί τόν λαό στό Καρμήλιο ὄ­ρος. Ἐκεῖ ὁ προφήτης, ἀφοῦ πρῶτα ἀσκεῖ δριμύτατο ἔλεγχο στόν λαό, κάνει μία πρόταση: Οἱ ἱερεῖς τοῦ Βάαλ νά ἑτοιμάσουν θυσία γιά τόν θεό τους, χωρίς ὅμως νά ἀ­νάψουν φωτιά. Τό ἴδιο νά κάνει καί ὁ Ἠ­λίας στό θυσιαστήριο τοῦ Γιαχ­βέ. Ὅ­ποιος Θεός εἶναι ἀληθινός, αὐτός θά ρίξει φωτιά γιά νά κατακάψει τά σφάγια.
Ὅλη τήν ἡμέρα οἱ 450 ἱερεῖς τοῦ Βά­αλ περιστοίχιζαν τό θυσιαστήριό τους ζητών­τας τήν ἐπέμβαση τοῦ θεοῦ τους. Κραύ­­γαζαν, προκαλοῦσαν πληγές στόν ἑ­αυτό τους· μάταια ὅμως! Καμία ἀπάντη­ση. Ἦρθε καί ἡ σειρά τοῦ Ἠλία. Μετά ἀπό τήν δική του προσευχή, κατέβηκε στό θυσιαστήριό του φωτιά ἀπό τόν οὐρανό!
Ὁ θρίαμβος τοῦ προφήτη Ἠλία τάρα­ξε τήν εἰδωλολάτρισσα σύζυγο τοῦ Ἀ­χαάβ Ἰεζάβελ. Τοῦ στέλνει ἀμέσως μήνυμα μέ ἕναν ἀγγελιοφόρο ὅτι τήν ἑπομέ­νη κιόλας μέρα θά τόν ἐξοντώσει. Τότε ὁ ζηλωτής προφήτης φοβήθηκε. Οἱ ἀπειλές τῆς Ἰεζάβελ καί ἡ ἀποστασία τοῦ λαοῦ τόν λύγισαν. Ἀπογοητευμένος φεύγει γιά τήν ἔ­- ρημο, χωρίς νά ἔχει πιά διάθεση νά ἐπιστρέψει στό προφητικό του ἔργο. Ὁ Κύριος τόν ἐγκατέλειψε γιά λίγο, γιά νά μήν πέσει στήν ὑπερηφάνεια.
Δέν τόν ἄφησε, ὡστόσο, ἀβοήθητο. Τόν κατευθύνει στό ὄρος Χωρήβ -τό γνωστό μας ὄρος Σινά- ἐκεῖ ὅπου ἄλλοτε ἐμ­φανίσθηκε στόν Μωυσῆ γιά νά παραδώσει τόν Νόμο του. Ὁ μεγάλος ἡγέτης πού μέ μακροθυμία καί πραότητα σήκωσε τόν γογ­γυσμό καί τήν ἀποδοκιμασία τοῦ λαοῦ του θά ἦταν ἔλεγχος καί ἔμπνευση γιά τόν ἀποθαρρυμένο Ἠλία.
Κείμενο
9. Καὶ εἰσῆλθεν ἐκεῖ εἰς τὸ σπήλαιον καὶ κατέλυσεν ἐκεῖ· καὶ ἰδοὺ ρῆμα Κυρίου πρὸς αὐτὸν καὶ εἶπε· τί σὺ ἐνταῦθα, Ἠ­λι­ού;
10. Καὶ εἶπεν Ἠλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ παντοκράτορι, ὅτι ἐγκατέλιπόν σε οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ· τὰ θυσιαστήριά σου κατέσκαψαν καὶ τοὺς προφήτας σου ἀπέκτειναν ἐν ρομφαίᾳ, καὶ ὑπολέλειμμαι ἐγὼ μο­νώτατος, καὶ ζητοῦσι τὴν ψυχήν μου λαβεῖν αὐτήν.
11. Καὶ εἶπεν· ἐξελεύσῃ αὔριον καὶ στήσῃ ἐνώπιον Κυρίου ἐν τῷ ὄρει· ἰδοὺ παρελεύσεται Κύριος, καὶ ἰδοὺ πνεῦμα μέγα κραταιὸν διαλῦον ὄρη καὶ συντρίβον πέτρας ἐνώπιον Κυρίου, οὐκ ἐν τῷ πνεύματι Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πνεῦμα συσσεισμός, οὐκ ἐν τῷ συσσεισμῷ Κύριος·

12. καὶ μετὰ τὸν συσσεισμὸν πῦρ, οὐκ ἐν τῷ πυρὶ Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πῦρ φωνὴ αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος.

Μετάφραση
9. Ἐκεῖ μπῆκε μέσα σέ μία σπηλιά, ὅπου ἔμεινε. Καί νά, φωνή Κυρίου ἀπευθύνθη­κε σ᾿ αὐτόν καί τοῦ εἶπε: «Γιατί εἶσαι ἐ­δῶ, Ἠλία;».
10. Ἀποκρίθηκε ὁ Ἠλίας: «Φλέγομαι ἀπό ζῆλο γιά σένα τόν Κύριο τόν παντοκράτορα! Σ᾿ ἐγκατέλειψαν οἱ Ἰσραηλῖτες, τά θυσιαστήριά σου κατέσκαψαν, τούς προ­φῆτες σου κατέσφαξαν, κι ἐγώ ἔχω ἀπομείνει ἐντελῶς μόνος· καί ζητοῦν νά μοῦ πάρουν τήν ζωή».
11. Καί ὁ Κύριος τοῦ εἶπε: «Αὔριο νά βγεῖς (ἀπό τήν σπηλιά) καί νά σταθεῖς στό βουνό μπροστά στόν Κύριο. Νά, θά περάσει ὁ Κύριος! Καί νά, ἄνεμος πολύ δυνατός, πού διαλύει βουνά καί συντρίβει βρά­χους, θά προπορεύεται τοῦ Κυρίου· δέν θά εἶναι στόν ἄνεμο ὁ Κύριος. Μετά ἀπό τόν ἄνεμο σεισμός· δέν θά εἶναι στόν σεισμό ὁ Κύριος.
12. Μετά ἀπό τόν σεισμό φωτιά· δέν θά εἶναι στήν φωτιά ὁ Κύριος. Καί μετά ἀ­πό τήν φωτιά πνοή λεπτῆς αὔρας, καί ἐκεῖ θά εἶναι ὁ Κύριος».
Κατά τόν ἅγιο Χρυσόστομο, τά λόγια τοῦ Ἠλία προδίδουν ἐγωισμό. Νόμιζε ὅτι δέν ὑπάρχει ἄλλος εὐσεβής. Ὁ Θεός τόν ρωτᾶ γιατί βρίσκεται ἐκεῖ καί αὐτός παρουσιάζει μέ λόγους καυστικούς τήν ἀπελπισία του γιά τήν διαφθορά τοῦ ἰσρα­ηλιτικοῦ λαοῦ. Ἔχει θεῖο ζῆλο, ἀλλά τοῦ λείπει ἡ σπλαγχνική ἀγάπη πρός τούς ὁμοεθνεῖς του. Δέν εἶναι συνήγορος τοῦ λα­οῦ, ὅπως ὁ Μωυσῆς, ἀλλά γίνεται σκληρός κατήγορός τους. Γι᾿ αὐτό ὁ Κύριος ἀπέσυρε γιά λίγο τήν χάρη του, γιά νά δειλιάσει καί νά ταπεινωθεῖ.
Αὐτή τήν ὥρα τῆς ἀδυναμίας καί τῆς πίκρας διαλέγει ὁ Κύριος νά τόν ἐπισκεφθεῖ, γιά νά τόν παιδαγωγήσει καί νά τόν στηρίξει. Τοῦ κλείνει συνάντηση ἔξω ἀπό τήν σπηλιά. Ὅταν παρέδιδε τόν Νόμο του, ἔκα­νε αἰσθητή τήν παρουσία του μέ βρον­τές, κεραυνούς καί ἀστραπές, γιά νά δείξει τήν παντοδυνα­- μία του. Τώρα ἐμ­φανίζεται στόν ζηλωτή Ἠλία μέσα στόν ἁπαλό ἦχο τῆς λεπτῆς αὔρας, γιά νά τοῦ δείξει τήν τρυφερή ἀγάπη του. Εἶναι σάν νά τοῦ λέει: «Με­τρί­ασε καί σύ τόν ἀνοικτίρμονα ζῆ­λο σου!».
Ἔχουμε συνδέσει τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ μέ συγκλονιστικά γεγονότα. Ὁ Κύ­ριος ὅμως δέν κάνει μόνο μεγαλοπρεπεῖς ἐμφανί­σεις. Τό συγκλονιστικότερο γεγονός τοῦ κόσμου, ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, πού σήμανε τήν σωτηρία μας, ἔγινε μέ τόν πιό ἀθόρυ­βο καί ταπει­νό τρόπο, μέ­σα σέ μιά φά­τνη ἑνός χωριοῦ. Ὅπως πνέει ἁπαλά ἡ αὔρα, ἔτσι ἦλθε ὁ Κύριος ἀνάμεσά μας. Μπο­ροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐμφάνισή του στόν προφή­τη Ἠλία ἦταν ἕνας τύπος, μιά προφητεία τῆς ἐναν­θρώ­πησης τοῦ Θεοῦ.

Στ. Ν. Σάκκος