Τό πρῶτο ἀπό τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς πού ἀναφέρουν οἱ ὕμνοι τοῦ Πεντηκοσταρίου εἶναι ὅτι ἡ ἐπιδημία τοῦ ἁγίου Πνεύματος φώτισε τόν κόσμο. Εἰδικώτερα οἱ ὑμνογράφοι περιγράφουν τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς ἐκθέτοντας τό ἔργο πού ἐπιτέλεσαν οἱ μαθητές μετά τήν ἐπιφοίτηση καί χάρις σ’ αὐτήν.
1.    Φώτισαν τόν κόσμο·
«Ἐπί παφλάζοντος πάλαι πυρίνου
ἅρματος ὁ ζηλωτής Ἠλίας
καί πυρίπνους ἐν δόξῃ ὀχούμενος
ἐδήλου τήν νῦν ἐν Σιών ἀποστόλοις
ἐκλάμψασαν ἀφ’ ὕψους θείαν
ἐπίπνοιαν ἐμφανῶς,
δι’ ἧς κόσμον κατελάμπρυναν».

2. Ἔδιωξαν τήν αἵρεση καί τήν πλάνη·
«Ἡ τοῦ Πνεύματος αἴγλη
τούς ἀποστόλους ἐμφορήσασα,
Σῶτερ, φωστῆρας ἔδειξε,
τήν τῶν αἱρέσεων ἀχλύν
ἀποδιώκοντας ἀπό τῆς γῆς,
καί τῶν πιστῶν καταφωτίζοντας ψυχάς,
λατρεύειν σου τόν Πατέρα
καί τό πανάγιον Πνεῦμα
τό ἁγιάζον τούς προσκυνοῦντας σε».
Στό τροπάριο αὐτό ὁ ὑμνογράφος ζῆ τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς στήν ἐποχή του· οἱ μαθηταί ἔγιναν φωστῆρες καί ρίχνουν τό φῶς τους διώχνοντας τή θολούρα τῶν αἱρέσεων καί φωτίζοντας ἄπλετα τίς ψυχές τῶν πιστῶν, ὥστε νά λατρεύουν τήν ἁγία Τριάδα, νά ἔχουν, δηλαδή, τήν ὀρθή πίστη.

3. Ἐξουθένωσαν τίς σοφιστεῖες τῶν φιλοσόφων·
«Ἄληπτός ἐστιν ἡ Θεαρχικωτάτη·
ρήτρας γάρ ἐξέφηνε τούς ἀγραμμάτους,
ἅλις σοφιστάς συστομίζοντας λόγῳ
καί τῆς βαθείας νυκτός ἐξαιρουμένους
λαούς ἀπείρους ἀστραπῇ τοῦ Πνεύματος».
Δηλαδή ὁ Θεός ἀπέδειξε τούς ἀγραμμάτους ρήτορες καί ἱκανούς νά ἀποστομώνουν τούς σοφιστές, αὐτούς πού καταγίνονται μέ τά σοφίσματα, καί νά ἐλευθερώνουν μέ τήν ἀστραπή τοῦ Πνεύματος ἀπείρους λαούς ἀπό τή βαθειά νύχτα τῆς ἀπιστίας. Σημειωτέον ὅτι οἱ μαθηταί χαρακτηρίζονται ἀγράμματοι, ὄχι διότι δέν ἤξεραν γράμματα -ἐφόσον καί τήν Παλαιά Διαθήκη μελετοῦσαν καί κείμενα συνέγραψαν-, ἀλλά σέ σχέση μέ τούς σοφιστές, τούς φιλοσόφους καί ρήτορες τοῦ κόσμου, αὐτοί δέν εἶχαν σπουδάσει σέ φιλοσοφικές σχολές οὔτε εἶχαν ἀσκηθεῖ στή ρητορική.

«Ἐν πυριμόρφοις ταῖς γλώσσαις οἱ θεορρήτορες,
βαπτίσματος τοῦ θείου οἱ πρός ὕδωρ καλοῦντες,
ῥητόρων φληναφίας ἀθέων πυρί τῷ τοῦ Πνεύματος ἔφλεξαν.
Ἀλλά φωτίσαις, Παράκλητε, καί ἡμᾶς τούς πιστῶς θεολογοῦντάς σε».
Τό τροπάριο μνημονεύει ἀπό τό κείμενο τῶν Πράξεων τήν πρόσκληση τοῦ Πέτρου πρός τό λαό νά βαπτισθοῦν. Καί αὐτό ὅμως καί τό προηγούμενο μεταφέρουν τά ἀποτελέσματα τῆς ἐπιφοιτήσεως ἀπό τόν συγκεκριμένο χρόνο καί τόπο τῆς Ἰερουσαλήμ τότε στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν καί σ’ ὅλο τόν κόσμο, ὅπου κηρύχθηκε τό εὐαγγέλιο καί κατατρόπωσε τίς φιλοσοφίες.

4.  Ὑπέταξαν τήν οἰκουμένη στήν πίστη·
«Ὅτε τό Πνεῦμά σου κατέπεμψας, Κύριε,
καθημένοις τοῖς ἀποστόλοις…
ἰδιῶται γάρ ὄντες ἐσοφίσθησαν·
καί τά ἔθνη πρός πίστιν
ζωγρήσαντες τά θεῖα ἐρρητόρευον…».

«Εὐλογητός εἶ, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν,
ὁ πανσόφους τούς ἀλιεῖς ἀναδείξας,
καταπέμψας αὐτοῖς τό Πνεῦμα τό ἅγιον
καί δι’ αὐτῶν τήν οἰκουμένην σαγηνεύσας,
φιλάνθρωπε, δόξα σοι».
Στό πρῶτο τροπάριο ἡ μεταφορά εἶναι ἀπό τά ζῶα, στό δεύτερο ἀπό τά ψάρια. Βέβαια, οἱ μαθηταί δέν αἰχμαλώτισαν στήν πίστη, καί μάλιστα μέ μιᾶς, ὅλον τόν κόσμο, ἀλλά οἱ ὑμνογράφοι θέλουν νά δείξουν μέ τήν ὑπερβολή τήν οἰκουμενικότητα τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος.

Παυσανίας Κουτλεμάνης
Ἀπολύτρωσις 42 (1987) 85