Προβλημάτισε πολλούς καί σχολιάσθηκε ποικιλοτρόπως ἡ κατάσταση τοῦ τόπου μας τόν τελευταῖο καιρό. Τώρα πού χρονικά τουλάχιστον ἀπομακρυνθήκαμε κάπως ἀπό τά... «Δεκεμβριανά» γεγονότα καί φαίνεται νά ἔχει ἐπέλθει κάποια ἐκτόνωση τῆς ἔντασης, ἀπαλλαγμένοι ἀπό τή συναισθηματική φόρτιση μποροῦμε ἴσως νά δοῦμε τά πράγματα πιό καθαρά. ᾿Εκείνη ἡ ἀναστάτωση, σχεδόν ἐξέγερση, τῶν νέων -καί ὄχι μόνο- ἐκεῖνο τό μένος ἐναντίον τῆς ἐξουσίας καί μάλιστα ἐναντίον τῶν ὀργάνων τῆς τάξεως, πού κορυφώθηκε μέ τόν ὄντως ἄδικο καί τραγικό θάνατο ἑνός δεκαεξάχρονου μαθητῆ, κάτι σοβαρό ἔχει νά μᾶς πεῖ. Εἶναι μόνον ἡ κορυφή τοῦ παγόβουνου καί μπορεῖ νά λειτουργήσει ὡς πέρασμα ἀπό τό ὁποῖο θά προχωρήσει κανείς στό βάθος, ἄν τό ἐπιθυμεῖ, καί θά ἔρθει ἀντιμέτωπος μέ τήν βαθειά σήψη τοῦ κοινωνικοῦ μας ἱστοῦ.

  Κατ᾿ ἀρχήν, δέν εἶμαι ἀπό ἐκείνους πού ρίχνουν τόν λίθο τοῦ ἀναθέματος στά παιδιά. ῾Η ἀναστροφή καί τριβή μου μαζί τους, πού ξεπερνᾶ τίς πέντε συναπτές δεκαετίες, μέ ἔχει γυμνάσει, ἄς πῶ, στό νά τά κατανοῶ ἀκόμη καί ὅταν δέν τά δικαιολογῶ. ῞Ενας θάνατος εἶναι ὁπωσδήποτε τραγικό γεγονός, πολύ περισσότερο ὅταν πρόκειται γιά τόν θάνατο ἑνός ἐφήβου. Κλάψαμε καί πονέσαμε ὅλοι γι᾿ αὐτόν. Κανείς ὅμως δέν ἔχει τό δικαίωμα νά σκυλεύει τήν μνήμη ἐκείνου τοῦ παιδιοῦ μέ τό ἄλλοθι τῆς δῆθεν ἀγωνιστικότητας. Κανείς δέν μπορεῖ νά καμουφλάρει πίσω ἀπό μία ἐπίφαση μαχητικότητας τήν βανδαλιστική καταστροφικότητα καί τήν χαώδη ἀναρχία.

  Τό νιώσαμε ὅλοι, ἦταν ἡλίου φαεινότερο, ὅτι ἐκείνη ἡ ὁρμή καί ἐπαναστατικότητα πού κατέλαβε τά μέχρι χθές «παιδιά τοῦ καναπέ», ἐκείνη ἡ μανία νά πετροβολήσουν, νά κάψουν ζωντανούς τούς ἀστυνομικούς, πού τούς βρίζουν ὅλους συλλήβδην καί ἐμπαικτικά τούς ἀποκαλοῦν «μπάτσους, γουρούνια, δολοφόνους», δέν ἦταν «αὐτοφυής»· κάποιος τήν ὑπαγόρευε. Μέ πόνο ψυχῆς  μάλιστα εἴδαμε κουκουλοφόρους νά ρυπαίνουν τούς τοίχους ἱερῶν ναῶν μέ ἀσεβῆ καί βλάσφημα συνθήματα, νά εἰσελαύνουν σέ ναούς καί νά βεβηλώνουν εἰκόνες καί ἰερά σκεύη ἐκδηλώνοντας ποικιλοτρόπως τό ἀντιεκκλησιαστικό μένος τους. Παρόμοιες βεβηλώσεις εἶχε καταγράψει μέχρι τώρα ἡ ἱστορία μέ δράστες μόνο ἀλλόθρησκους, ἀλλόφυλους, ἀντιχρίστους καί ἀντίχριστους.

  ᾿Αναρωτηθήκαμε ὅμως γιατί τόσο ἀνενόχλητα δρᾶ τό κακό καί πῶς καταντήσαμε τά παιδιά μας τόσο δεκτικά στά ἀρνητικά μηνύματα, τόσο εὐάλωτα στά ἐμπρηστικά συνθήματα; Εἶναι ἕνα ἐρώτημα πού ἀφορᾶ ὅλους· τήν οἰκογένεια, τό σχολεῖο, τήν πολιτεία, τήν κοινωνία καί τήν ἐκκλησία βεβαίως. ῞Ολοι εἴμαστε ὑπεύθυνοι, διότι ὅλοι -ἀπό τήν πλευρά του καί μέ τόν τρόπο του ὁ καθένας- πληγώσαμε τήν κοινωνία μας, τήν «ἀφυδατώσαμε» καί τήν καταστήσαμε ἀκοινώνητη. Τῆς ροκανίσαμε τίς ρίζες τῆς ζωῆς, ἐπιδιώξαμε τήν αὐτονόμησή της ἀπό τόν ἄσειστο Λίθο, τήν ἀλλοτρίωσή της ἀπό τά ζείδωρα νάματα τοῦ Εὐαγγελίου. Μεθυσμένοι ἀπό τήν ἀπληστία τῆς ὑπερκατανάλωσης, φλεγόμενοι ἀπό τόν πυρετό τοῦ ἐντυπωσιασμοῦ καί τῆς προβολῆς, ἀποψιλώσαμε τήν ζωή μας ἀπό τόν πνευματικό πλοῦτο. Καταστήσαμε τόν συνάνθρωπο ἀντίδικο καί ἀνταγωνιστή καί καταντήσαμε τήν κοινωνία μας ζούγκλα. Περιφρονώντας τίς παραδόσεις μας καί υἱοθετώντας ἀσυλλόγιστα ξενικά πρότυπα ἀπογυμνώσαμε τήν οἰκογένεια ἀπό τήν ἱερότητά της. Φθάσαμε νά προτείνουμε νομοθεσίες πού εὐτελίζουν καί ἐξευτελίζουν τόν θεσμό της.

  Δυστυχῶς καί ὡς ἐπίσημη ἐκκλησία δέν λάβαμε ἐν πολλοῖς τό μήνυμα τῶν καιρῶν· δέν σταθήκαμε στό ὕψος τῆς ἀποστολῆς μας. Δέν στοιχηθήκαμε στήν γραμμή τῶν ἁγίων πατέρων μας. Δέν ἀκολουθήσαμε τό παράδειγμα τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος «μή ἐκστάς τῆς (θείας) φύσεως μετέσχε τοῦ ἡμετέρου (ἀνθρωπίνου) φυράματος». Νομίσαμε πώς πρέπει νά κολακεύσουμε τόν κόσμο. Δέν τολμήσαμε νά τοῦ ποῦμε τήν ἀλήθεια. ῎Αλλοτε πάλι δέν μπορέσαμε νά τοῦ τήν δείξουμε ἐφαρμοσμένη στήν ζωή μας, ὅπως θά ἔπρεπε. Καί, τό χειρότερο, δέν εἴχαμε τήν τόλμη νά παραδεχθοῦμε τό λάθος, τήν ἀδυναμία μας, ἀλλά θελήσαμε νά τήν προβάλουμε ὡς νόμο καί πρότυπο χριστιανικῆς ζωῆς. ῎Ετσι καταντήσαμε ἀφερέγγυοι. ῾Ο κόσμος δέν μᾶς πιστεύει, ἀφοῦ δέν βλέπει ἡ δική μας, ἡ χριστιανική ζωή νά διαφέρει ἀπό τήν κοσμική. Σκανδαλίζεται μάλιστα, θεωρώντας ὅτι οὔτε καί ἡ χριστιανική πίστη ἔχει νά προσφέρει κάτι τό θετικό!

Μέ ὅλα αὐτά καί μέ ἄλλα παρόμοια, οἱ νεοέλληνες καταντήσαμε -σ᾿ ἕνα βαθμό- πνευματικῶς ὑπανάπτυκτοι καί στήν ἴδια κατάσταση ὁδηγοῦμε τά παιδιά μας στερώντας τους τά πνευματικά ἐρείσματα τῆς ζωῆς. Τί ἄλλο κάνουμε

•  ὅταν νομοθετοῦμε τήν συρρίκνωση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, τήν ἀπογύμνωσή του ἀπό τόν ὁμολογιακό χαρακτήρα καί τόν ὑποβιβασμό του στήν ἐγκυκλοπαιδικά ἴσως ἄψογη ἀλλά πνευματικά ἄχρωμη καί ἄοσμη θρησκειολογία;
• ῞Οταν στό πολυδιαφημισμένο «ἀνοιχτό καί ἔξυπνο σχολεῖο» μας ἐννοοῦμε νά ἔχει πρόσβαση ὁ κάθε εἰδικός καί μή, ἐκτός ἀπό τόν πνευματικό, πού θά ἐξυπηρετοῦσε ὅσα παιδιά θέλουν νά ἐξομολογηθοῦν;
• ῞Οταν μέ τήν ἀλόγιστη παροχή ἀγαθῶν, πίσω ἀπό τήν ὁποία θέλουμε νά κρύψουμε τήν δική μας ἀπουσία ἀπό τήν ζωή τῶν παιδιῶν μας, καί μέ τήν ἀσύδοτη ἐνδοτικότητα στά καπρίτσια τους, τά προάγουμε στήν ἀλαζονία, στόν ἐγωκεντρισμό καί στόν αὐταρχισμό;
• ῞Οταν μέ τήν παιδοκολακεία μας τούς καλλιεργοῦμε τήν ἰδέα ὅτι ἔχουν μόνο δικαιώματα χωρίς καμία ὑποχρέωση ἀντιπροσφορᾶς;
• ῞Οταν τά ἐξοργίζουμε καί τά ἐξαγριώνουμε μέ τίς διαταγές καί τίς προσταγές μας, χωρίς νά ἔχει προηγηθεῖ ἡ κατάλληλη ἀγωγή, χωρίς νά τούς προσφέρουμε τό ἀντίστοιχο παράδειγμα;
• ῞Οταν γονεῖς καί δάσκαλοι μέ τή συμπεριφορά μας καταργοῦμε κάθε ἔννοια σεβασμοῦ καί γκρεμίζουμε κάθε αὐθεντία ἀκόμη καί αὐτή τοῦ Θεοῦ;

«Νοῦς ἀποστάς τοῦ Θεοῦ ἤ κτηνώδης γίνεται ἤ δαιμονιώδης καί τῶν ὅρων ἀποστατήσας τῆς φύσεως ἐπιθυμεῖ τῶν ἀλλοτρίων» ἀποφαίνεται ἡ πατερική σοφία ἤ, γιά νά θυμηθοῦμε καί τόν Ντοστογιέφσκυ, «χωρίς Θεό ὅλα ἐπιτρέπονται». ᾿Αλλά ἔτσι χαϊρι καί προκοπή δέν γίνεται!

  Καιρός νά σκεφθοῦμε σοβαρά καί νά πράξουμε τά ὀρθά. Στίς ἡμέρες μας τίς «πονηρές», ὅπως θά τίς χαρακτήριζε ὁ ἀπόστολος (᾿Εφ 5,16), τό κακό ὀγκώνεται. ῾Ωστόσο, πρός τό παρόν, τουλάχιστον, ἡ σήψη δέν εἶναι τόσο καθολική ὅσο θρασύτατα ἐπιχειρεῖ νά παρουσιάζεται. Μπορεῖ νά προληφθεῖ· νά καταπραϋνθεῖ ἡ ἀγριότητα τῶν παιδιῶν μας, νά παταχθεῖ ἡ μανιακή καταστροφικότητα, νά χειραγωγηθεῖ δημιουργικά ἡ ἀγωνιστικότητά τους. Αὐτά πραγματοποιοῦνται μέ τήν κατάλληλη ἀγωγή, ὅπου ἔχει τή θέση της καί ἡ σωτήρια διαταγή.
  Θυμᾶμαι πόσο ζεστή, πόσο ἀνθρώπινη ἔκαναν τά παιδιά τήν ἀτμόσφαιρα τῆς Θεσσαλονίκης κάθε Δεκέμβριο· Παραμονές τῶν Χριστουγέννων ἔβγαιναν στούς δρόμους ἕνα πλῆθος ὁμάδων. Μέ τά τρίγωνα, τά καραβάκια, τίς φάτνες στά χέρια, μέ τή λάμψη τῆς παιδικῆς ἁπλότητας στό πρόσωπο σκορποῦσαν γύρω τους χαρά καί ἐλπίδα σέ χρόνια πολύ πιό δύσκολα ἀπό τά σημερινά. Αὐτούς τούς ἴδιους δρόμους ἄλλα παιδιά σήμερα τούς μετέβαλαν σέ πεδία μάχης σκορπώντας τή φωτιά τῶν μολότωφ. Κι ὅμως -δόξα τῷ Θεῷ- καί στίς μέρες μας εἴδαμε στούς δρόμους παιδιά μέ πρόσωπα καθαρά,  μέ μάτια φωτεινά πού ἔψαλλαν τό «Χριστός γεννᾶται». Βέβαια οἱ δημοσιογράφοι καί οἱ ρεπόρτερ δέν συνηθίζουν νά φωτογραφίζουν τίς δραστηριότητες αὐτῶν τῶν παιδιῶν, δέν τίς προβάλλουν ἀπό τόν ἔντυπο καί ἡλεκτρονικό τύπο. ᾿Αλλά τί μ᾿ αὐτό; Σημασία ἔχει ὅτι ἀκόμη καί ἐκεῖνοι πού δέν ἔχουν πολλές σχέσεις μέ τήν ᾿Εκκλησία τά χαίρονται, τά καμαρώνουν, τά χειροκροτοῦν. Εἶναι ἕνα μήνυμα αἰσιοδοξίας.
  ῞Οσοι πονοῦμε αὐτόν τόν τόπο καλούμαστε νά ἑνώσουμε τίς δυνάμεις μας γιά νά σώσουμε τά παιδιά μας. «Κρεῖσσον τό πορθῆσαι Τροίαν ἤ παιδεῦσαι νεότητα», εἶχε πεῖ ὁ μεγάλος παιδαγωγός Κομένιος. ῞Οπως γιά τήν ἐκπόρθηση τῆς Τροίας ἑνωμένοι οἱ Πανέλληνες πάλεψαν καί νίκησαν, ἔτσι καί τώρα. ᾿Απαιτεῖται ἑνότητα καί ἁρμονική συνεργασία ὅλων τῶν δυνάμεων. Δέν θά τά ἰσοπεδώσει ὅλα ἡ λαίλαπα τοῦ κακοῦ. ᾿Από μᾶς ἐξαρτᾶται  νά νικήσει τό καλό. ᾿Από τό δικό μας ξύπνημα μέ τήν κατάλληλη δραστηριοποίηση.