Οἱ καλές τέχνες διαχρονικά ἀποτελοῦσαν κριτήριο τοῦ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου τῶν λαῶν. Γύρω ἀπό αὐτές ἔχουν ἀναπτυχθεῖ φιλοσοφικές προσεγγίσεις ὡς πρός τήν ἀξία τους καί τόν σκοπό πού αὐτές ὑπηρετοῦν. Στό παρελθόν ἡ μορφή τέχνης πού ἐπηρέαζε περισσότερο ἀπό ὁποιαδήποτε ἄλλη τό κοινό ἦταν τό θέατρο. Ἡ ἀνακάλυψη τοῦ κινηματογράφου ἐπέφερε ἐπηρεασμό κατά πολύ ἰσχυρότερο. Τέλος, ἡ εἴσοδος στή ζωή μας τῆς τηλεόρασης ἀνέτρεψε τήν πρό αὐτῆς κανονικότητα. Μέσῳ τῆς μικρῆς ὀθόνης ὄχι μόνο προβάλλονται ὅλες οἱ μορφές τέχνης, ἀλλά καί πλεῖστα ὅσα ἄλλα θέματα θεαμάτων, γνώσεων καί ἄλλων. Ὁ ἐπηρεασμός τῆς κοινῆς γνώμης ἀπό τήν τηλεόραση ἔγινε τρομακτικός, ἔχει καταστεῖ αὐτή ὁ πλέον ἑλκυστικός δάσκαλος, ὁ ὁποῖος παρασύρει σέ ἐθισμό τεράστιο ἀριθμό τηλεθεατῶν σ᾽ ὅλη τήν ἔκταση τοῦ πλανήτη.
  Ἄς περιοριστοῦμε στή μορφή τέχνης, πού ἐπηρεάζει τίς σύγχρονες κοινωνίες, τόν κινηματογράφο καί τήν τηλεόραση. Κάθε κινηματογραφική παραγωγή ἀπαιτεῖ πολλούς συντελεστές. Ξεκινᾶ μέ τό κείμενο τῆς ταινίας (σενάριο στά Ἑλληνικά), τόν σκηνοθέτη, πού θέλει νά τό ζωντανέψει, καί τόν παραγωγό, πού θά τό χρηματοδοτήσει. Ὁ σκηνοθέτης θά ἐπιλέξει τούς ἠθοποιούς. Πιθανόν οἱ συντελεστές τῆς ταινίας νά ἔχουν διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις ὄχι ὅμως καί παντελῶς ἀποκλίνουσες. Ἐξαίρεση ἀποτελοῦν οἱ παραγωγές προπαγάνδας ὁλοκληρωτικῶν καθεστώτων. Ὁ παραγωγός ἐπενδύει προσδοκώντας πρωτίστως τό κέρδος. Δέν νομίζω νά ἐπιβιώνουν στήν ἐποχή μας «Μαικῆνες». Ὁ σκηνοθέτης ποῦ ἀποσκοπεῖ πρωτίστως; Γιατί ἐπέλεξε τό συγκεκριμένο θέμα καί ὄχι κάποιο ἄλλο; Εἶναι οἱ σύγχρονες ταινίες ἀνιδεολογικές; Ἀσφαλῶς ὄχι. Οἱ κινηματογραφικές καί τηλεοπτικές παραγωγές στή συντριπτικότατη πλειοψηφία προβάλλουν τήν ἐλαφρότητα τῶν παρακμασμένων δυτικῶν κοινωνιῶν καί ἐπεκτείνονται μέ τήν προβολή τῆς χυδαιότητας, τοῦ σεξουαλισμοῦ, τῆς βίας, τοῦ ἐγκλήματος καί τοῦ τρόμου. Αὐτή ἡ μορφή «τέχνης» εἶναι καταστροφική καί ἐπιταχύνει τήν κατάπτωση τῶν κοινωνιῶν.
  Τί συμβαίνει, ὅταν τό θέμα τῆς παραγωγῆς εἶναι βλάσφημο, σύμφωνα μέ κάποια διαδεδομένη θρησκεία; Καλό νά κάνουμε τή διάκριση. Δέν θά τολμήσουν ποτέ νά λοιδορήσουν σέ παραγωγή τό ἰσλάμ, διότι γνωρίζουν ὅτι θά ὑποστοῦν συνέπειες. Εὔκολος στόχος εἶναι ὁ Χριστός καί οἱ ἅγιοί του. Δέν ἔχω, βέβαια, κατά νοῦ τίς παραγωγές στίς ὁποῖες προβάλλονται οἱ ἀθλιότητες τοῦ Βατικανοῦ, στά πλαίσια γεγονότων ὅμως καί ὄχι φαντασιώσεων.
  Γιά τούς ἠθοποιούς μπορεῖ νά τεθεῖ τό ἐρώτημα: Ἐπαγγελματίες εἶναι οἱ ἄνθρωποι, μποροῦν νά ἀρνηθοῦν γιά ἰδεολογικούς λόγους ρόλο πού δέν τούς ἐκφράζει; Ὑπάρχουν κάποια ὅρια στό θέμα αὐτό; Ἀσφαλῶς καί ὑπάρχουν. Χριστιανός ἠθοποιός δέν εἶναι δυνατόν νά ἀναλάβει ρόλο σέ παραγωγή βλάσφημη κατά τοῦ Χριστοῦ.
  Τόν τελευταῖο καιρό στή χώρα μας ἀπασχόλησαν κοινό καί κριτικούς δύο παραγωγές, κινηματογραφική καί τηλεοπτική ἀντίστοιχα. Στήν πρώτη προβλήθηκε ὁ βίος τοῦ ἁγίου Νεκταρίου. Στή δεύτερη προβάλλεται ὡς σειρά ὁ βίος τοῦ ἁγίου Παϊσίου. Παρά τήν πανδημία, ἡ προσέλευση στούς κινηματογράφους ὑπῆρξε, κατά γενική παραδοχή, ἐντυπωσιακή. Ἐντυπωσιακότερη εἶναι ἡ τηλεθέαση τῶν πρώτων ἐπεισοδίων τῆς δεύτερης.
  Ἡ κινηματογραφική παραγωγή δέχθηκε ἔντονη τήν κριτική ἀπό κάποιους κριτικούς τοῦ κινηματογράφου. Τόνισαν ὅτι αὐτή γίνεται ἀποκλειστικά καί μόνο ἀπό τή σκοπιά τῆς τέχνης τοῦ κινηματογράφου. Ἀπάντησε ὁ καταξιωμένος σκηνοθέτης πολλῶν ἀξιόλογων ταινιῶν, Ἰωάννης Σμαραγδής: «Ἦρθε ἡ ὥρα, οἱ μολυσμένες πένες νά προσπαθήσουν νά λερώσουν τήν ἐξαίρετη καί “φωτεινή” ταινία Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, οἱ ἐγκατοικοῦντες στό σκοτεινό “ὑπόγειο” τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, συνειδητοί προπαγανδιστές καί ἐκφραστές τῆς ἀθεΐας καί τῆς ἀντιπνευματικότητας». Ποιόν θά πιστέψει ὁ ἀναγνώστης; Ἀσφαλῶς, ἐξαρτᾶται ἀπό τήν κοσμοαντίληψη τοῦ καθενός μας.
  Στήν προβολή τῆς σειρᾶς γιά τόν ἅγιο Παΐσιο ἀντέδρασε μέ ἀνάρτηση στά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης, ἄγνωστος στό κοινό, πρίν ἀπό τή συμμετοχή του σέ «ἱστορική» σειρά τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ, πού εἶχε προκαλέσει ἔντονες ἀντιδράσεις γιά τήν προσπάθεια ἀποδόμησης τῆς ἱστορίας τοῦ 1821. Αὐτός ὅμως ἀμείφθηκε, πέραν τῶν ἄλλων, μέ τό νά ἐκλεγεῖ καί βουλευτής. Ἐκεῖνο πού θεωρεῖ ἀπαράδεκτο εἶναι ὅτι προσφέρεται στό κοινό ὡς ἱστορική σειρά. Γιά κάποιον ἄθεο τό θαῦμα εἶναι ὄντως μή ἱστορικό. Ἀλλά οἱ πιστοί στόν Χριστό δέχονται ὅτι Αὐτός εἶναι ὁ Θεός τῆς ἱστορίας. Οἱ ἅγιοί του, φωτισμένοι ἀπό τή θεία χάρη, ἔχουν τό διορατικό χάρισμα, ὅπως τό εἶχε ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ὁ καππαδόκης. Τό μαρτυροῦσαν οἱ ἀποθανόντες συγχωριανοί του καί ὁ ἅγιος Παΐσιος τό κατέγραψε στόν βίο τοῦ ἱερέα πού τόν βάπτισε. Καί θά διαλαλοῦνται αὐτά στούς αἰῶνες. Προφανῶς, τούς ἀσκοῦντες κριτική γιά τήν προβολή θεμάτων ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, φαίνεται ἄλλο νά ἐνοχλεῖ ἀπό αὐτό πού δηλώνουν ὅτι τούς ἐνοχλεῖ. Πάλι, βέβαια, κάποιοι ἐκκλησιαστικοί κύκλοι ἀντέδρασαν κατά τρόπο πού μπορεῖ νά καταστήσει τόν ἀντιρρησία «ἥρωα». Ἀπό «ἥρωες» αὐτοῦ τοῦ τύπου ἔχει κατακλυσθεῖ ἡ κοινωνία μας! Ἐγώ συνιστῶ ὅλοι νά δοῦν τήν ταινία καί νά παρακολουθήσουν τή σειρά, πιστοί καί «ἄπιστοι». Κάτι θά ὠφεληθοῦν ἀπό αὐτούς πού κράτησαν τήν πίστη τους, κάτω ἀπό σκληρή δουλεία ἐπί ὀκτώ αἰῶνες καί δέν ὑπέκυψαν στό δέλεαρ τῶν κατακτητῶν, ὅπως πολλοί σύγχρονοι Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι παραμένουν ἀφωνότεροι ἰχθύος μπροστά στήν πλημμυρίδα χυδαιότητας, βίας καί τρόμου, πού πλημμυρίζει κάθε οἰκία.
  Ἡ ἀπορία μου εἶναι: Πῶς τηλεοπτικός σταθμός, πού δέν διαφέρει ἀπό τούς λοιπούς, δέχθηκε νά προβάλει τή σειρά; Εὔχομαι νά βρεῖ μιμητές, ὅποιο καί ἄν εἶναι τό κίνητρό του! Ὁ λαός μας ἔχει μεγάλη ἀνάγκη.

Ἀπ. Παπαδημητρίου

"Ἀπολύτρωσις", Ἀπρ. 2022