Αὐτήν πού διάλεξε ὁ Θεός γιά μητέρα του καί γιά πρώτη συνεργάτριά του στό ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, δέν ἦταν δυνατόν νά μήν τήν εἶχε συστήσει προφητικά καί νά μήν τήν εἶχε φανερώσει τυπικά στόν περιούσιο λαό του, πού τόν ἑτοίμαζε γιά τό μέγα θαῦμα. Ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι πλούσια σέ προεικονίσεις καί προρρήσεις γιά τό πρόσωπο τῆς Παρθένου, ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀποτυπώνουν στή συνέχεια μέ ὕμνους οἱ ὑμνωδοί της. Ἀπό τό πλῆθος αὐτό ἀναφέρουμε μερικές:

   Τύπος τῆς Παναγίας εἶναι ἡ προμήτωρ Εὔα. Ἡ πρώτη γυναίκα πού ὀνομάστηκε Ζωή καί ἔγινε μητέρα ὅλων τῶν ἀνθρώπων, προτυπώνει τήν νέα Εὔα, ὅπως ὀνομάζεται ἡ Παρθένος Μαρία ἀπό τούς πατέρες, τή μητέρα ὅλων τῶν πιστῶν.

   Στό πρωτευαγγέλιο ὁ Θεός δίνει ἐπίσημη ὑπόσχεση στό ἀνθρώπινο γένος ὅτι θά τοῦ δώσει τή γυναίκα πού ὁ εὐλογημένος καρπός της θά συντρίψει τόν διάβολο· «Καί ἔχθραν θήσω ἀνά μέσον σοῦ καί ἀνά μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει τήν κεφαλήν καί σύ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν» (Γέ 3,15).

   Ἡ κλῖμαξ πού εἶδε ὁ Ἰακώβ νά ἑνώνει τή γῆ μέ τόν οὐρανό εἶναι ἕνα σύμβολο τῆς Παρθένου, τήν ὁποία χρησιμοποίησε ὁ Θεός γιά νά κατεβεῖ στή γῆ καί νά ἀνεβάσει τόν ἄνθρωπο στόν οὐρανό. Ἔτσι ὁ ὑμνωδός ψάλλει· «Χαῖρε κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι’ ἧς κατέβει ὁ Θεός· χαῖρε γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν».

  Προφητεύοντας ὁ Πατριάρχης Ἰακώβ τήν καταγωγή τοῦ Χριστοῦ ἀπό τόν Ἰούδα, λέει· «ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβεις» (Γέ 49,9). Κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο «βλαστόν τήν Παρθένον καί τό ἄχραντον τῆς Μαρίας ἐμφαίνει».

  Ἡ ἄφλεκτος βάτος πού εἶδε ὁ Μωυςῆς στό ὄρος Χωρήβ θεωρεῖται προεικόνιση τῆς Παναγίας. Ὡς ἄλλη «βάτος ἀκατάφλεκτος» κράτησε μέσα της τό «καταναλίσκον πῦρ τῆς θεότητος», τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά καταστραφεῖ ἡ παρθενία της. Ἔτσι ὑμνεῖται στήν Ἐκκλησία· «βάτος ἐν ὄρει πυράφλεκτος καί δροσοβόλος κάμινος χαλδαϊκή σαφῶς προγράφει σε, Θεόνυμφε· τό γάρ θεῖον ἄϋλον ἐν ὑλικῇ γαστρί πῦρ ἀφλέκτως ἐδέξω· διό τῷ ἐκ σοῦ τεχθέντι κράζωμεν· εὐλογητός ὁ Θεός τῶν πατέρων ἡμῶν».

  Ἡ ἐρυθρά θάλασσα πού ἄνοιξε γιά νά διαβεῖ ὁ Ἰσραήλ καί μετά ἔμεινε ἄβατος συμβολίζει τήν Παρθένο, πού γέννησε τόν Ἐμμανουήλ καί παρέμεινε ἄφθορος.

  Ἡ ράβδος τοῦ Ἀαρών πού βλάστησε ὑπερφυσικά προτυπώνει τήν Παναγία ἀπό τήν ὁποία ἀνεβλάστησε «ὁ ἀγεώργητος καρπός».

  Ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης, πού φύλαξε τόν θεόγραπτο νόμο εἶναι μία εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, πού φύλαξε στά σπλάγχνα της τόν σαρκωθέντα Λόγο τοῦ Θεοῦ. «Τῆς πρός Θεόν ἡμῶν καταλλαγῆς ἡ προοραθεῖσα σκηνή τοῦ εἶναι νῦν ἀπάρχεται τεξομένη Λόγον ἡμῖν παχύτητι σαρκός ἐμφανιζόμενον· ὅν ὑμνοῦμεν οἱ ἐκ μή ὄντων δι’ αὐτοῦ τό εἶναι λαβόντες καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰῶνας».

  Τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου μιά φορά τόν χρόνο ἔμπαινε μόνον ὁ ἀρχιερέας, προεικονίζουν «τήν θεοδόχον γαστέρα, ὅπου ἅπαξ εἰσῆλθεν ἀσπόρως καί ἐξῆλθεν ἀφθόρως ὁ ἀθάνατος ἀρχιερεύς, ὅταν ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο». Προεικονίσεις τῆς Παναγίας εἶναι ἀκόμη τό χρυσοῦν θυμιατήριον, ἡ λυχνία καί ἡ στάμνος πού φύλαγε τό μάννα. «Ὄντως σε ὡς φαεινήν λυχνίαν ἀΰλου πυρός, θυμιατήριον θείου χρύσεον ἄνθρακος ἐν τοῖς Ἁγίων Ἁγίοις κατεσκήνωσε, στάμνον, ράβδον τε πλάκα θεόγραφον, κιβωτόν ἁγίαν, τράπεζαν ἄρτου ζωῆς, Παρθένε, ὁ τόκος σου».

  Ὁ πόκος πού ἔστρωσε στό ἁλώνι ὁ Γεδεών, γιά νά δεχθεῖ θαυματουργικά μόνος αὐτός δροσιά ἀπό τόν οὐρανό, εἶναι ἕνας τύπος τῆς Θεομήτορος, πού μόνη αὐτή δέχθηκε στούς κόλπους της «τήν δρόσον τήν ἀθάνατον», τόν Κύριο, πού ἦρθε ἀπό τούς οὐρανούς. Καί ὁ ψαλμωδός τήν χαιρετίζει· «Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος ἀπέσταξε φλογμόν πολυθεΐας ἡ λύσασα· ὅθεν βοῶμέν σοι· χαῖρε ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος, ὅν Γεδεών, Παρθένε, προεθεάσατο».

  Ὁ προφήτης Ἠσαΐας μιλάει ξεκάθαρα γιά τόν ρόλο καί τήν προσφορά τῆς Παναγίας στό σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας· «Ἰδού ἡ παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ἠσ 7,14).

  Ἀπό τόν ἴδιο προφήτη προφητεύεται ὅτι ἡ Θεοτόκος θά ἀνατείλει ὡς ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί καί θά δώσει ὡς ἄνθος τόν Ἰησοῦ Χριστό· «Καί ἐξελεύσεται ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καί ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται» (Ἠσ 11,1). Πολύ ὡραῖα ἐπεξηγεῖ τήν προφητεία ὁ ὑμνωδός· «Ἐκ ρίζης, κόρη, Ἰεσσαί βλαστάνεις καί ὡς ἄνθος προσφέρεις τόν φυτουργόν τοῦ κόσμου».

  Προτύπωση τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου εἶναι καί ἡ λαβίς, πού κρατοῦσε τόν ἄνθρακα, ὁ ὁποῖος καθάρισε τά χείλη τοῦ Ἠσαΐα (Ἠσ 6,7). Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει· «Ἡ λαβίς ἡ μυστική σύ ὑπάρχεις, Μαριάμ, ἡ τόν ἄνθρακα Χριστόν συλλαβοῦσα ἐν σαρκί».

  Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ γιά τήν «κεκλεισμένην πύλην» ἀναφέρεται στήν ἀειπάρθενο κόρη· «ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται, καί οὐδείς μή διέλθῃ δι’ αὐτῆς καί ἔσται κεκλεισμένη· διότι ὁ ἡγούμενος οὗτος καθήσεται ἐν αὐτῇ τοῦ φαγεῖν ἄρτον ἐναντίον Κυρίου» (Ἰζ 44, 2-3).

  Τύπος τῆς Θεοτόκου εἶναι καί ἡ κάμινος τοῦ Ναβουχοδονόσορ· «Ἐν τῇ καμίνῳ τῇ τῶν παίδων προαπεικόνισας ποτέ τήν σήν μητέρα, Κύριε· ὁ γάρ τύπος τούτους πυρός ἐξείλετο ἀφλέκτως ἐμβατεύοντας· ἥν ὑμνοῦμεν ἐμφανισθεῖσαν διά σοῦ τοῖς πέρασι σήμερον καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰῶνας».

  Τό ὄρος ἀπό τό ὁποῖο εἶδε ὁ Ναβουχοδονόσορ νά κόβεται χωρίς χέρι ἀνθρώπου τό λιθάρι, προτυπώνει τή Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού σάν ὄρος ἀλάξευτο ἔδωσε τήν καθαρή σάρκα της νά γεννηθεῖ ὁ Θεάνθρωπος, γιά νά τήν μεγαλύνει τό γένος τῶν ἀνθρώπων αἰώνια. «Λίθος ἀχειρότμητος ὄρους ἐξ ἀλαξεύτου σου, Παρθένε, ἀκρογωνιαῖος ἐτμήθη Χριστός συνάψας τάς διεστῶσας φύσεις· διό ἐπαγαλλόμενοι σέ, Θεοτόκε, μεγαλύνομεν.

«Ἀπολύτρωσις» 36 (1981) 104-105