Μεγάλη συγκίνηση προκάλεσε σέ ὅλους μία εἴδηση πού ἔρχεται ἀπό τήν ἄλλη πλευρά τοῦ Αἰγαίου, καί συγκεκριμένα ἀπό τή μαρτυρική Σμύρνη. Τό στάδιο τοῦ Πανιωνίου Γυμναστικοῦ Συλλόγου στήν πόλη γκρεμίστη­κε τό 2015 καί λίγες μέρες πρίν ξε­κίνησαν ἔργα γιά τήν κατασκευή νέου ὑπερσύγχρονου γηπέδου. Τά δόντια τοῦ ἐκσκαφέα ὅμως στή δυτική πλευ­ρά τοῦ γηπέδου ἀνέσυραν ὀστᾶ, μάρ­­μα­ρα καί σταυρούς ἀπό μνήματα. Οἱ τοῦρκοι ἐργάτες σάστισαν καί εἰδοποίησαν τήν ἑλληνορθόδοξη κοινότητα Σμύρνης πού ἀμέσως ὑπέβαλε αἴτημα στίς τουρκικές ἀρχές γιά τήν ἀνακομιδή τῶν ὀστῶν καί τήν περι­συλ­λογή τῶν μαρμάρων καί τῶν ἄλ­λων εὑρημάτων.
 Ὅπως ἐπισήμανε στήν ἐφημερίδα «Ἔθνος» ὁ πρόεδρος τοῦ ἐρασιτέ­χνη Πανιωνίου, «πρόκειται ἀναμφίβο­λα γιά τό ἑλληνικό νεκροταφεῖο τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, πού βρισκόταν δί­πλα στό στάδιο». Τό συγκεκριμένο κοι­μητήριο χρησιμοποιήθηκε γιά τή μαζική ταφή χιλιάδων Ἑλλήνων πού πέθαναν ἀπό τήν ἐπιδημία τύφου τό 1916. Ἦταν τόσοι πολλοί οἱ νεκροί ἀ­πό τήν ἐπιδημία, πού ζητήθηκε ἀπό τόν Πανιώνιο νά ρίξει τή μεσοτοιχία κι ἔτσι ἡ ἀνατολική πλευρά τοῦ σταδίου γέμισε ὁμαδικούς τάφους. Στή συνέχεια ἐκεῖ τάφηκαν καί πολλοί Ἕλληνες πού σφάχτηκαν ἀπό τούς Τσέτες τό 1922. Τά ἑπόμενα χρόνια, μέ τήν κατασκευή δεύτερης ἐξέδρας ἀλλά καί ἄλλων ἐγκαταστάσεων ἀπό τήν τουρκική ὁμάδα Ἀλτάι, πού χρη­σι­­μο­ποι­οῦ­σε τό γήπεδο, τό νεκροταφεῖο καταπατήθηκε σχεδόν στό σύνολό του κι ἔτσι τώρα πού ξεκίνησαν τά ἔρ­γα βρέθηκαν τά ἀπομεινάρια του.
 Ποτισμένη ἀπό τό αἷμα μαρτύρων καί ἡρώων καί ἡ μικρασιατική γῆ, ὅπως καί κάθε γωνιά τῆς πατρίδας μας. Ἀ­κό­μη καί ἑκατό χρόνια μετά, τά «κόκκαλα τῶν Ἑλλήνων τά ἱερά» ἀναδύονται ἀ­πό τά ἱερά χώματα, μαρτυρώντας τήν ἱστορία μας καί ζητώντας τόν σεβασμό ἀπό τίς νεώτερες γενιές.
 Ἔχει ἐνδιαφέρον ὅμως κι ἕνα ἀ­κό­μη στοιχεῖο, πού συνδέεται μέ τήν ἱστορία τοῦ σταδίου τοῦ Πανιωνίου, ὁ ὁποῖος ἱδρύθηκε τό 1890 στή Σμύρνη καί μεταφέρθηκε μετά τό 1922 στή Νέα Σμύρνη τῆς Ἀθήνας, ἀποτε­λών­τας ἔτσι τόν παλαιότερο ἑλληνικό σύλ­λογο. Ἡ ὁμάδα ἀρχικά δέν εἶχε ἰδιόκτητο γήπεδο. Ἔτσι, ὅταν τό 1910 ἡ γαλλική Ἑταιρεία Προκυμαιῶν Σμύρνης τόν ἔδιωξε ἀπό ἔκταση πού τοῦ εἶχε νοικιάσει γιά νά κάνει γυμναστήριο, ἔμεινε χωρίς στέγη. Τότε ὁ Μη­τρο­πολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, πού ἀγαποῦσε πολύ τόν ἀθλητισμό, μέ τή σύμφωνη γνώμη τῆς Δημογεροντίας Σμύρνης, παραχώρησε στόν Πανιώνιο μία ἔκταση 105 στρεμμάτων δίπλα στό νεκρο­ταφεῖο τοῦ Ἀρχαγγέ­λου Μιχαήλ. Τήν προ­­­­νομιακή αὐτή ἔκταση ζητοῦσε ἐπίμονα ἡ ἀγ­γλι­κή Ἑταιρεία Σιδηροδρόμων Ἀϊδινίου, προσφέ­ροντας μάλιστα τό τεράστιο ποσό τῶν 100.000 λιρῶν. Ὁ Μητροπολίτης Χρυσόστομος ὅμως, προτίμησε νά παραχωρήσει τήν ἔκτα­ση στόν Πανιώνιο δωρεάν. Τά ἐγ­καίνια τοῦ γηπέδου ἔγιναν μέ μεγαλοπρέπεια τό 1912, καθώς συνδυά­στηκαν μέ τήν τέλεση τῶν 14ων Πανιώνιων Ἀγώνων παρουσίᾳ φυσικά τοῦ Χρυ­σό­στο­μου. Ὅπως ἀναφέρει χρονικογράφος τῆς ἐποχῆς, «στό γήπεδο συγκεντρώθηκε ὅ,τι ἐ­κλεκτόν, ἀριστοκρατικόν καί ὡραῖον εἶχε νά ἐπιδείξει ἡ κοινωνία τῆς Σμύρνης».
 Παρατηροῦμε τά τελευταῖα χρόνια μία συντονισμένη ἐπίθεση ἀπό πολλές πλευρές ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας, θέλοντας νά ὑποβαθμίσουν τήν προσ­φο­ρά της στό γένος μας. Βλέπουμε ὅμως ὅτι ἡ Ἐκκλησία βρίσκεται συνεχῶς δί­πλα στόν λαό μας προσφέροντας ὅ,τι μπορεῖ, δίνοντας νόημα ἀκόμη καί στά καθημερινά καί τετριμμένα. Καί σήμερα, σ’ αὐτήν τήν πολύπλευρη κρίση, ἡ Ἐκκλησία φροντίζει τούς ἀναγκεμένους συμπατριῶτες μας μέ ὅποιον τρό­πο μπορεῖ. Ἄν ἐπιμένουμε νά τήν παραμερίζουμε, ἐμεῖς εἴμαστε οἱ μόνοι πού θά χάσουμε...

Παναγιώτης Μητσόπουλος