Ὁ γνωστός σέ ὅλους ποταμός τῆς Πα­λαιστίνης ὀφείλει τήν ὀνομασία του στήν ἑβραϊκή λέξη «γιαρδεΐν» πού ση­μαί­νει «ὁρ­­μητικός». Ἡ ἐκροή του εἶναι πρα­γμα­τικά πολύ ὁρμητική, γιατί ἡ κλί­ση του ξε­περνᾶ τά 900 m. Ἐνῶ ὅμως ἔχει τόσο μεγάλη ὑψομετρική δια­φορά, ἀπό τίς πη­γές του στό ὄρος Ἐρ­μών μέχρι τίς ἐκβολές του στή Νεκρά Θάλασσα, γεγονός πού τόν κα­θιστᾶ παγκοσμίως μοναδικό, δέν σχη­μα­τί­ζον­ται καταρ­ρά­κτες, ἴσως ἐπειδή δια­­βρώνει στό μεγα­λύτερο τμῆμα του μα­λακά ἱζηματογενῆ πετρώματα. Καθη­μερινά ἐκβάλλει 6 ἑ­κατομμύρια τόνους ὑδάτων στή Νεκρά Θάλασσα.
 Στήν πορεία του πρός τόν νότο ὁ Ἰ­ορ­δάνης ποταμός σχηματίζει τίς λίμνες Χου­λέ καί Σαμαχωνίτιδα. Ἀπό τό νότιο ἄκρο τῆς λίμνης Γεννησαρέτ, συνε­­χίζει μέ ἑλι­κοειδῆ κοίτη πρός νότο δια­σχί­ζον­τας τήν εὔφορη κοιλάδα Ἀράμπα. Τό χρῶμα τοῦ Ἰ­ορδάνη εἶναι κί­τρινο ἀπό τήν ἰλύ (λά­σπη) πού με­τα­φέ­ρει. Τά νερά του εἶναι γλυ­φά, ἔχουν μέτρια θερ­μο­κρασία καί δί­νουν τροφή σέ πολ­λά ψά­ρια.
Τό μῆκος τοῦ ποταμοῦ σέ εὐθεία γραμ­­­μή ὑπολογίζεται στά 220χμ., ἐνῶ τό πλῆ­ρες ἀνάπτυγμα τοῦ ροῦ ξεπερνᾶ τά 320χμ. Ἀξιοσημείωτη εἶναι καί ἡ διπλή του κοίτη. Ἡ μία ἔχει μέσο πλάτος 2χμ, ἐνῶ ἡ δεύ­τε­ρη κοίτη, πού βρίσκεται πε­ρί­που στό μέσο τῆς πρώτης, ἔχει πλάτος 30μ.
 Ὁ ποταμός ἀναφέρεται πολλές φο­ρές τόσο σέ περιστατικά τῆς Παλαιᾶς ὅσο καί τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὅταν ὁ Ἀ­βραάμ πρό­τεινε στόν Λώτ νά χωρίσουν γιά νά μή μαλώνουν οἱ βοσκοί τους, ὁ ἀνεψιός ἐπέ­λεξε τήν εὔφορη πεδιάδα κοντά στόν Ἰορ­δάνη (βλ. Γέ 13,5-10). Οἱ Ἰσραηλίτες μετά τήν ἔξοδό τους ἀπό τήν Αἴγυπτο ἦρθαν νά κατακτήσουν τίς πε­ριοχές ἀνατολικά τοῦ Ἰορδάνη γιά τίς δυόμισι φυλές (Ρουβήμ, Γάδ, Μανασσῆ) καί δυτικά γιά τόν ὑπό­λοι­πο λαό. Γύρω ἀπό τόν ποταμό δόθηκαν μάχες καί ἐ­ξοντώθηκαν οἱ εἰδωλολάτρες κάτοικοι τῆς περιοχῆς.
 Στήν ἱστορία ἔχει μείνει ὀνομαστό τό πέρασμα Βηθαβαρά (=διάβαση) ἀ­πέ­ν­αντι ἀπό τήν Ἰεριχώ. Στό σημεῖο αὐ­τό ἐπανα­λήφθηκε τό θαῦμα τῆς Ἐρυ­θρᾶς Θαλάσ­σης. Αὐτή τή φορά μπορεῖ νά μήν ἦταν παρών ὁ Μωυσῆς γιά νά ὑ­­ψώσει τή ράβδο του, ἀλλά προχώ­ρησαν μπρο­στά οἱ ἱερεῖς μέ τήν Κιβωτό τῆς Δια­θή­κης καί τότε τά νερά τοῦ Ἰ­ορδάνη ὑ­ποχώρησαν κι ἀνοί­χτη­κε δρό­μος μέχρι τήν Καριαθιαρίμ γιά νά πε­ράσει ὁ λαός τοῦ Θεοῦ (βλ. Ἰη 3,1-17• Ψα 113,3-5). Συγ­κλονισμένος ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ καί ὑπακούοντας στήν ἐντολή τοῦ Κυρίου σπεύδει νά δημιουργήσει μνη­μεῖα σέ ἀνάμνηση τοῦ ὑπερφυσικοῦ γε­γο­νότος γιά νά θυμίζει στίς ἐπερχό­με­νες γε­­νιές τή θαυματουργική ἐπέμβαση τοῦ Θε­οῦ γιά χάρη τους.
 Ὁ Ἰησοῦς, λοιπόν, κάλεσε ἕναν ἄν­τρα ἀπό κάθε φυλή καί τούς ζήτησε νά βγά­λουν 12 πέτρες -μία γιά κάθε φυ­λή- μέσα ἀπό τόν Ἰορδάνη. Στή συνέχεια ὅλες μαζί τίς τοποθέτησε στό στρατό­πε­δο στά Γάλ­γαλα. Ἄλλες 12 πέτρες τίς ἔ­στησε μέ­σα στόν Ἰορδάνη στό σημεῖο ὅπου πάτη­σαν τά πό­δια τῶν ἱερέων πού μετέφεραν τήν Κιβω­τό. Μόνο ἀφοῦ ὁ­λο­κλήρωσαν οἱ 12 ἄντρες τήν κατα­σκευ­ή τῶν μνημείων, τά νε­ρά τοῦ Ἰορ­δάνη ἐπανῆλθαν στή φυ­σική τους ροή (βλ. Ἰη 4,1-24).
Τόν Ἰορδάνη ποταμό πέρασε καί ὁ προφητάναξ Δαβίδ γιά νά ἀποφύγει τή σύγκρουση μέ τόν γιό του Ἀβεσσαλώμ, ὅ­πως καί πολλοί ἄλλοι μεγάλοι ἄνδρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
 Ἐκτός ἀπό πέρα­σμα ἤ φυσικό σύνο­ρο τοῦ Ἰσραήλ μέ ἄλ­λες φυ­λές, ὁ Ἰορ­δάνης ὑπῆρξε καί τόπος θερα­πείας. Στά νερά του λούστηκε 7 φο­ρές ὁ σύρος στρατηγός Ναι­μάν πού ἔπασχε ἀπό λέ­πρα, ὕστερα ἀπό συμβουλή τοῦ προφή­τη Ἐλισαίου, καί θε­ραπεύτηκε (βλ. Δ´ Βα 5). Δέν μαρτυρεῖται βέβαια κάποιο ἰδι­αί­τερο ἰχνοστοιχεῖο στό ὁποῖο μπορεῖ ἡ ἐπι­στήμη νά ἀποδώσει τή θεραπεία τῆς λέ­πρας. Ὅπως ἔλεγε καί ὁ ἴδιος ὁ Ναι­μάν, οἱ ποταμοί στήν πατρίδα του τή Δαμασκό εἶ­χαν πολύ καλύτερα νερά ἀπό τόν Ἰορ­δά­νη. Ἐδῶ τό θαῦμα ἐ­πιτε­λέ­στη­κε ἀπό τόν ἀληθινό Θεό πού ἐπικαλέ­στηκε ὁ προ­φή­της.
 Αἰῶνες ἀργότερα στά ἴδια νερά ὁ Ἰω­­άννης ὁ Βαπτιστής καλοῦσε τούς Ἰου­δαί­ους νά εἰσέλθουν γιά μία βαθύ­τερη θερα­πεία. Γιά νά ὁδηγηθοῦν στή μετάνοια καί νά ἐξομολογηθοῦν τίς ἁ­μαρτίες τους. Μέ τό βάπτισμα στόν Ἰορ­δάνη ἑτοίμαζε τίς ψυχές γιά τό βάπτισμα τοῦ ἁγίου Πνεύ­μα­τος. Σ’ αὐτό τόν πο­τα­μό καταδέχτηκε ὁ ἀνα­μάρτητος Κύριος νά εἰσέλθει ὡς ἄν­θρωπος καί νά δεχθεῖ κι αὐτός τό βά­πτι­σμα ἀπό τό χέρι τοῦ Προδρόμου.
 Ἀπό τότε μέχρι σήμερα χιλιάδες προσ­κυνητές κάθε χρόνο συρρέουν στόν πο­τα­μό γιά νά βαπτιστοῦν στά νερά του. Σή­μερα βέβαια οἱ βαπτίσεις γίνονται βορει­ότερα ἀπό τό πέρασμα Βηθαβαρά, στό ση­μεῖο Μοχαντέτ Χατζλέ. Πρόκειται βα­σικά γιά ἐπαναβαπτίσεις τῶν πιστῶν προσκυ­νητῶν ἀπό εὐλάβεια καί πόθο νά εἰσέλ­θουν στόν ἴδιο ποταμό μέ τόν θε­άνθρωπο Ἰησοῦ. Ἐπιστρέφουν χαρού­με­νοι στήν πα­τρίδα τους καί προσθέτουν ὅλο καμάρι τό πρόθεμα Χατζη- στά ἐπί­θε­τά τους.

Ἀνανίας Τσιραμπίδης

Καθηγητής Γεωλογίας τοῦ Α.Π.Θ.

Ἀπολύτρωσις, Ἰαν. 2017