«Οὐδὲν γὰρ ἐν ἡμῖν ἄτιμον. Θεοῦ ἔργόν ἐστι», τίποτε δέν εἶναι ἄτιμο μέσα μας, γιατί εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ, διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος (PG 61, 258). Δέν εἶναι ὅμως τόσο εὔκολο εἰδικά οἱ γονεῖς, πού ἔχουν τήν πρώτη εὐθύνη, νά διαπαιδαγωγήσουν τά παιδιά τους «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφ 6,4) στό σημαντικό θέμα τῆς σεξουαλικότητας. Καί γιά τοῦ λόγου τό ἀληθές ἄς παρακολουθήσουμε τά συμπεράσματα μίας πρόσφατης μελέτης-ἔρευνας πού πραγματοποιήθηκε στήν Ἀγγλία, τῆς ὁποίας ἡ κοινωνία δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς «συντηρητική».
✔Πάνω ἀπό τό 61% τῶν γονιῶν δυσκολεύονται νά μιλήσουν στά παιδιά τους γιά εὐαίσθητα θέματα.
✔Σχεδόν τό 1/4 τῶν γονιῶν προσποιεῖται ὅτι δέν ἀκούει, ὅταν τό παιδί τους ρωτάει γιά θέματα σχετικά μέ τό σέξ· ἐπινοοῦν κάποιο τηλεφώνημα ἤ παραμένουν στήν ἐργασία τους μέχρι ἀργά γιά νά ἀποφύγουν νά ἔρθουν ἀντιμέτωποι μέ «περίεργες» ἐρωτήσεις τοῦ παιδιοῦ τους ἤ ἐφευρίσκουν ἄλλες δικαιολογίες γιά νά μή δώσουν κάποια ἀπάντηση.
✔Πάνω ἀπό τό 50% τῶν γονιῶν ἀποκάλυψε ὅτι διακατέχονταν ἀπό φόβο ἤ ἀμηχανία, ὅταν γιά πρώτη φορά ἔπρεπε νά μιλήσουν στό παιδί τους γιά σχετικό θέμα.
✔Περισσότεροι τοῦ 1/5 τῶν γονιῶν ἰσχυρίστηκαν ὅτι βρίσκονται σέ ἀμηχανία μέ τέτοιου εἴδους συζητήσεις, ὅταν τά παιδιά τους εἶναι μικρά, γύρω στήν ἡλικία τῶν τεσσάρων ἐτῶν.
✔Τό 41% τῶν γονιῶν διαπληκτίζονται μεταξύ τους γιά τό ποιός πρέπει νά εἶναι ἐκεῖνος πού θά ἀναλάβει νά τό κάνει. Ὁ καθένας πετάει τό «μπαλάκι» στόν ἄλλο.
Ἀπό τά ἀποτελέσματα τῆς ἔρευνας γίνεται σαφές ὅτι ἡ πλειονότητα τῶν γονιῶν δυσκολεύεται νά ἀντιμετωπίσει σωστά ἕνα τόσο σοβαρό θέμα. Λανθασμέ- νοι ὅμως χειρισμοί ἔχουν ὀλέθριες συνέπειες γιά τά παιδιά, οἱ ὁποῖες θά τά συνοδεύουν ἐφ᾽ ὅρου ζωῆς, διότι ἡ σεξουα- λικότητα ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστο μέρος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καί ἡ σεξουαλική ὑγεία εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τή σωματική καί ψυχική ὑγεία.
Ἡ ὑγιής σεξουαλική κοινωνικοποίηση τοῦ παιδιοῦ ἀρχίζει ἀπό τό σπίτι, ἀφοῦ ἡ ἀνάπτυξη τῆς ταυτότητας τοῦ φύλου ἀρχίζει νά ἐμφανίζεται στό παιδί ἀπό τό δεύτερο ἔτος περίπου. Ἀπό τότε ἀρχίζει νά ἀποκτᾶ συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του καί τῆς διαφορᾶς τῶν δύο φύλων. Οἱ γονεῖς ἔχουν τή μοναδική εὐκαιρία νά τονίσουν τίς βαθιά ριζωμένες ἀξίες τῆς ζωῆς. Ἀπό τήν πολύ μικρή ἡλικία τά παιδιά ἐκτίθενται σέ μηνύματα σχετικά μέ τή σεμνότητα, τό γυμνό καί τήν ἰδιωτική ζωή καί μέ βάση τό φύλο μαθαίνουν τή σχετική συμπεριφορά.
Οἱ συζητήσεις γιά τίς διαφορές μεταξύ ἀγοριῶν καί κοριτσιῶν καθώς καί οἱ τρόποι πού τά παιδιά χρησιμοποιοῦν τή σεξουαλική γλῶσσα συμβάλλουν στή διαμόρφωση ὑγιοῦς σεξουαλικότητας. Οἱ γονεῖς διδάσκουν τά παιδιά σχετικά μέ τίς ἀξίες καί τίς προσδοκίες τους μέσῳ τῆς συμπεριφορᾶς τους καί τῶν μηνυμάτων πού αὐτή ἐκπέμπει ἀλλά καί μέσῳ τῶν δράσεών τους.
Ἡ σεξουαλική κοινωνικοποίηση ἐπίσης πραγματοποιεῖται ἔξω καί πέρα ἀπό τήν οἰκογένεια καί τό σπίτι. Τά παιδιά καί οἱ ἔφηβοι παρατηροῦν τούς κοινωνικούς κανόνες, παρακολουθοῦν τά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης καί συμμετέχουν σέ πολιτιστικές καί θρησκευτικές δραστηριότητες, καθώς καί στήν ἀγωγή πού προσφέρεται στήν ἐκπαίδευση, ἄν καί ἐπισήμως δέν ἔχει εἰσαχθεῖ στά σχολεῖα τό σχετικό μάθημα. Ἀκόμη ἐκτίθενται τά παιδιά μας σέ διάφορες καί ποικίλες ἀπόψεις ἠθικῆς φύσεως σχετικά μέ τό θέμα τῶν ἀμβλώσεων καί τόν περιβόητο ἔλεγχο τῶν γεννήσεων, ὅπως τόν ρόλο καί τήν εὐθύνη τῶν δύο φύλων. Αὐτά τά ζητήματα καί οἱ διαφορετικές καί ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες ἀπόψεις πού διατυπώνονται δέν θά πρέπει νά ἀγνοοῦνται ἀπό τούς γονεῖς, διότι δέν ἀφήνουν ἀδιάφορους ἤ ἀνεπηρέαστους τούς ἐφήβους μας.
Οἱ γονεῖς συχνά προβάλλουν τό ἐρώτημα: Πότε πρέπει νά ξεκινήσει ἡ σεξουαλική ἀγωγή στό σπίτι, σέ ποιά ἡλικία τοῦ παιδιοῦ; Ἡ ἀπάντηση εἶναι πολύ ἁπλή: Τότε πού τό παιδί μας θά μᾶς θέσει τήν πρώτη σχετική ἐρώτηση. Μπορεῖ νά εἶναι καθώς διαβάζουμε μαζί τή δημιουργία τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας ἀπό τήν εἰκονογραφημένη παιδική Βίβλο ἤ ὕστερα ἀπό τήν παρακολούθηση τοῦ Μυστηρίου τῆς Βάπτισης φιλικοῦ ἤ συγγενικοῦ προσώπου καί μάλιστα διαφορετικοῦ φύλου ἤ μετά τό Μυστήριο κάποιου Γάμου. Τότε εἶναι μία πολύ καλή εὐκαιρία σχολιάζοντας κάποιες εὐχές ἤ τά ἀναγνώσματα νά μιλήσουμε γιά τήν ἱερότητα καί τόν σκοπό τῆς σεξουαλικότητας.
Οἱ ἀπαντήσεις στίς ἐρωτήσεις πού θέτουν τά παιδιά χρειάζονται ἀπό τήν πλευρά μας ἑτοιμότητα, τέχνη, εὐστροφία καί προπαντός ἀλήθεια. Τίς προσαρμόζουμε στήν ἡλικία, τήν ἀντιληπτική ἱκα- νότητα καί τίς ἀνάγκες τοῦ συγκεκριμένου παιδιοῦ. Ἰδιαίτερα μέ τούς ἐφήβους ἄς κρατήσουμε διαύλους ἐπικοινωνίας ὅσο τό δυνατό περισσότερους καί πάντα ἀνοιχτούς. Δέν χρειάζεται νά τό «παίξουμε» μαζί τους «cool» σέ σκληρές ἐρωτήσεις τους. Βεβαίως τό λιγότερο ἄγχος μπορεῖ νά φέρει καλύτερα ἀποτελέσματα. Ὅμως θά ἐκτιμηθεῖ πολύ ἄν ἀκουστεῖ ἀπό τά χείλη μας: «Αἰσθάνομαι λίγο ἀμήχανα μέ τήν ἐρώτησή σου». Μιλώντας στούς ἐφήβους μας γιά τό σέξ, ἄς τούς μιλήσουμε γιά τίς διαπροσωπικές σχέσεις, γιά τό φύλο, τά στερεότυπα, τήν ἐφηβεία, τήν ἐνσυναίσθηση, τή δυναμική ἐνέργεια πού διαθέτουν, τά συστήματα ἐπικοινωνίας, τίς ἀξίες, τήν ἕλξη, τήν εἰκόνα τοῦ σώματος, τίς διαστροφές πού εἶναι «πειρασμός καί τραῦμα», ὅπως ἀπο- δίδεται στά ἑλληνικά τό σπουδαῖο ἔργο τοῦ π. Marc-Antoine Costa de Beauregard, καί θεωροῦνται πλέον ἀπό πολλούς ὡς φυσιολογικές παρά τή θέση τῆς Γραφῆς καί τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ἄς συνειδητοποιήσουν οἱ ἔφηβοί μας, τά παιδιά μας, ὅτι εἶναι τά ἀφεντικά τοῦ σώματός τους ἀλλά καί ναός τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Τέλος, ἄς γνωρίζουμε πολύ καλά κι ἐμεῖς καί τά παιδιά μας ὅτι δέν ὑπάρχει λόγος ἤ πράξη μας χωρίς συνέπεια.
Ἀθανάσιος Γκάτζιος